تحریر نو - تکرار مارش بی صدا در ماراتون جشنواره ها

از زمانی که جشنواره ها بیعت خود با اهالی هنر را در یک قالب به اصطلاح هنرمند‌مدار آغاز کردند، اعتبار هنری آنها شکل گرفت، به بیانی ماهیت اصلی آنها با عیان کردن اسم و قابلیت های منحصر به‌فرد هنرمندان امضادارآن سرزمین معتبر شد. اما اینکه این جشنواره ها تا چه حد بر قامت رسالت واقعی خود پایدار هستند جای حرف دارد.

این باور که همواره ساختمان ضابطه‌ای جشنواره ‌ها عاری از نقص و کاستی است، باور درستی نیست و مادامی که به تداوم بقای‌خود اصرار دارند، این بدنه جای ترمیم و اصلاح دارد.تکرار شخم زدن هایی که بر پایه نقادی های اصولی در حرکت است، بعد از چند سال درخشش‌ماهیت تغییر یافته خود را بروز می‌دهد. مانندجشنواره های معتبر بین المللی که سالیان سال‌با کلنجارهای روبه تکامل، به یک قالب باورپذیر دست یافتند.تا جایی که سند معتبری شدند برای استناد به تاریخ سینمای کشورشان که به ندرت بتوان به چنین دستاوردی خرده گرفت.این به این معنا نیست که جشنواره‌های هنری ایران قابل استناد نیستند، اما با نیم نگاهی به کارنامه آن‌ها، با یک درجازدگی هنری مواجه میشویم.

جشنواره فجر از معتبرترین جشنواره های سینمایی ایران، مثال درستی از این درجازدگی است، با وجود تمامی نقدهایی که در طول چندین دوره از فعالیت این جشنواره به آن وارد بود، اما اثری از یک تحول درست و اصولی در پیکره این جشنواره دیده نشد و کماکان اهالی سینما و دوستداران سینمای ایران در هر دوره از این جشنواره با یک روند انتخابی بیقاعده روبرو میشوند.

بیستمین جشن حافظ نیز چندی پیش با تمام محدودیت های موجود برگزار شدرویداد با اصالتی که با جوهر قلم و قلب علی معلم جان گرفت، با نگاهی به بازخورد نظرات کاربران شبکه های اجتماعی، میزانی از نارضایتی در انتخاب های این دوره از جشنواره حافظ دیده میشد.این نارضایتی صرفا به انتخاب برندگان نهایی جشنواره بر نمی‌گشت، عمده این انتقادها نخست از نحوه قرارگرفتن نامزدهای کاربلد در کنار هم و دوماز فقدان هماهنگی تعداد نامزدها با جوایز این جشنواره بودند، اینکه چه توازنی در انتخاب این نامزدها و برنده شدن آنها وجود داشته است.

جشن حافظ به شکل غیرعامدانه ای دچار یک روزمرگی هنری مشابه با جشنواره فجر شد. یک الگوریتم ثابت که مدام تکرار میشود.از خرده نقدهایی که کاربران به جشن حافظ داشتند ، بی مهری به نامزدهای آثار شاخصی چون قصر شیرین رضا میرکریمی، رد خون محمد حسین مهدویان و جهان با من برقص سروش صحت بود؛ قصر شیرین با بازی جوندار حامد بهداد برگرفته از تکنیک‌های بکر بازیگری‌اش کادر تاثیرگذاری را ترسیم کرد.

رد خون اثری استخوندار نسخه تکامل یافته ماجرای نیمروز بهترین فیلم جشنواره سی و پنجم و رکورددار نامزدهای این دوره در ۱۰ بخش شد، بازیگران این از جشن حافظ در فیلم با بازی های کنترل شده، متکی بر بداعت های غیر منتظره بازیگری درخشیدند و وفادار به اسلوب های بی‌تکرار بازیگری اشان کاراکترهای اثر را خلاقانه در فردیت مطلق خلق کردند. رد خون با ده بخش این جشنواره نامزد شده بود اینکه حتی یک جایزه هم نبرد!!!!

جهان با من برقص تابلوی نقاشی بی بدیل سروش صحت تلنگر یک مفهوم درست خالق ناب ترین تصویرهایی که در قاب سینمای ایران جاودانه شدند. چه ناباورانه نامزدهای این آثار مفتخر از این جشنواره!!!! با دستان خالی بازگشتند.

دور از انصاف است توانایی های برندگان نهایی این جشنواره زیر سوال برود چرا که هرکدام به نوع خود صاحب سبک هستند، مسئله اینجاست که چرا داوران جشنواره‌ها با گزینش‌های سلیقه ای تمامی نامزدها را در یک کارزار تن به تن کنار هم قرار می دهند و در آخر هم حقشان آنطور که باید ادا نمی‌شود از این جریان برخواسته از بازی های جشنواره ای به این اصل می‌رسیم که مدیران و داوران جشنواره‌ها خواسته یا ناخواسته بر اساس ضوابط خودساخته و خود خواسته‌‌ عمل می کنند و کاملا از حقوق دیگر نامزدها روی بر میگردانند.

متاسفانه خروجی این روند به مرور مهر بی اعتمادی بر سایه جشنواره‌ها می‌زند و یک مهجور ماندگی حرفه ای را به هنرمندان تزریق میکند. همانقدر که جشنواره‌ها از اعتبار مسلم نامزدها در تثبیت هویت هنری خود بهره می‌برند باید جوابگوی این اعتبار هم باشند. اینکه ویترینی پررنگ و لعاب درجه یک در یک قاب بگنجند افتخار هنری نیست افتخار هنری جایی معنا پیدا میکند که نظر تماشاگران سینما با آرا نهایی جشنواره ها عجین شود و در آخر نیز شناسنامه هنری نامزدها بدون خط خوردگی باقی بماند. چرا که جشنواره‌ها خواستگاه حقوق هنرمندان و دیده شدن های هنری هستند و باروری هنری در یک فضای منصفانه متبلور می‌شود و نه در بعد نمایشی و سمبلیک آن!