تحریر نو - احیای بافت فرسوده بر مبنای توسعه گردشگری شهری

احیای بافت فرسوده بر مبنای توسعه گردشگری شهری

بافت های فرسوده شهر‌ها علاوه بر تحمل مسائل کالبدی و فیزیکی از لحاظ اجتماعی و فرهنگی هم دچار مشکل شده اند و از چرخه اقتصادی شهر خارج شده اند، در واقع مشکل این بافت‌ها فقط ناپایداری در برابر زلزله نیست بلکه می‌توان گفت نوعی زلزله فرهنگی و زلزله اقتصادی هم این بافت‌ها را درنوردیده است.

تحریرنو ؛ بافت های تاریخی مجموعه‌ای منسجم از معماری، فرهنگ، اقتصاد، پیوندهای اجتماعی و ملاحظات محیطی، هم تجلی هنر و معماری و شهرسازی است و هم تجلی هم زیستی سازگار با طبیعت هستند. این بنا‌ها واجد ارزش های نادر زیبایی شناختی و تداوم خاطرات جمعی و هویت بخش شهرهای ما هستند، آن‌ها جزء مهمی از سرمایه‌های فرهنگی ما هستند و حکم اندوخته هایی متراکم را که گنجینه هایی از خاطرات اجتماعی و شیوه‌های برنامه ریزی و زندگی گذشتگان ما را در بر گرفته اند.

بنا به دلایلی این بافت‌ها کارکرد خود را از دست داده اند و راه زوال و پژمردگی را می‌پیمایند؛ آن‌ها دچار فرسودگی عملکردی و کارکردی شده اند و در بسیاری از شهر‌ها این بافت های تاریخی و ارزشمند بجای اینکه قلب تپنده شهر باشند به محل تجمع جرم و بزه تبدیل شده اند. بنابراین این بافت‌ها نیازمند جان بخشی، بازآفرینی و احیا هستند و در نگاه توسعه پایدار اگرچه احیا کالبدی فرهنگی واجتماعی و اقتصادی مرتبط با یکدیگر و در تعامل با هم هستند، اما واقعیت امر این است که احیا اقتصادی این بافت‌ها می‌تواند دیگر زمینه‌ها را نیز احیا کند.

بافت تاریخی که شامل بنا‌ها و آثار تاریخی است به معنای بافت قدیمی نیست چرا که این بافت دارای ارزش و بار فرهنگی است و هر بافت قدیمی شهری لزوماً ارزشمند نیست. در کشور بیش از ۶۵ هزار هکتار بافت فرسوده داریم که تنها ۲۵ هزار هکتار از آن به بافت تاریخی اختصاص دارد. بنابراین در حیات بخشی مجدد به بناهای تاریخی از جمله خانه ها، آب انبارها، یخچال‌ها، قلعه‌ها و سایر ابنیه که عموماً از طریق بهسازی و تغییر کاربری صورت میگیرد باید هویت و اصالت بافت خدشه دار نشود.

در همه جای دنیا امروزه گردشگری شهری بر روی این بافت های تاریخی تاکید ویژه‌ای دارد. این بافت‌ها پتانسیل های بالقوه گردشگری هستند و از طریق گردشگری شهری می‌توانند مجددا به چرخه زندگی شهری بازگردند، بنابراین بازسازی و بهسازی توریسم محور، ارتقاء قابلیت‌ها با حفظ هویت و اصالت بافت، راهکاری برای توسعه پایدار این بافت هاست و این میراث ارزشمند می‌تواند نقش بی بدیلی در اقتصاد شهری ایفا کند.

اهمیت گردشگری در زمینه اشتغال زایی بسیار بالاست به طوری که در سال ۲۰۲۲ از هر ۱۰ نفر شاغل در دنیا یک نفر در بخش توریسم کار می‌کند؛ بنابراین در کشور ما نیز اگر بخواهیم راهبرد توسعه پایدار شهری را دنبال کنیم، توریسم شهری با تکیه بر پهنه‌های فرهنگی می‌تواند بسیار راهگشا باشد.
امیر زبان آور