تحریر نو - لزوم استفاده از فناوری‌های نوین در فضای حکمرانی شهری

اقتصاد هوشمند سبب کارآفرینی دیجيتالی می شود؛

لزوم استفاده از فناوری‌های نوین در فضای حکمرانی شهری

مؤلف و پژوهشگر حوزه دولت الكترونيك و شهر هوشمند با اشاره به ضرورت استفاده از فناوری‌های نوین در فضای حکمرانی شهری گفت: بهره گیری از فناوری‌های نوین فقط به مفهوم صرف پیاده‌سازی این فناوری‌ها در شهرها نیست بلکه شهرداری‌ها باید بتوانند نقش چند وجهی در توسعه کاربری این فناوری‌ها را ایفا کنند.

به گزارش تحریرنو از دبیرخانه سومین کنفرانس شهر سایبری ، دكتر فريد احمدی، مؤلف و پژوهشگر حوزه دولت الكترونيك و شهر هوشمند در آستانه برگزاری سومین کنفرانس شهرسایبری که قرار است ۵ و ۶ دی ماه در دانشگاه تهران برگزار شود ،اظهارداشت: نگاهی گذارا به فضای شهری در کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد که مدیریت شهری همواره از راهبران بهره برداری از فناوری‌های نوین بوده است.

وی افزود: در حال حاضر نیز که جهان در حال تجربه نسل جدیدی از فناوری ها در قالب "انقلاب صنعتی چهارم " است، بیشترین استفاده از این دسته از فناوری‌ها در فضای شهری و حکمرانی شهری تبلور یافته است. این انقلاب صنعتی دسته وسیعی از فناوری‌های نو از اینترنت اشیا گرفته تا واقعیت افزوده، هوش مصنوعی، هوش شناختی، فناوری های تحلیل دادههای کلان ، خودروهای بدون راننده، پول مجازی و چاپ سه بعدی را در برمی‌گیرد.

این مؤلف و پژوهشگر حوزه دولت الكترونيك و شهر هوشمند ادامه داد: نشانه های این انقلاب در فناوری ها در فضای وب نیز قابل مشاهده است. در حقیقت وب نسل ۳ دسته وسیعی از این فناوری ها را برای عموم قابل استفاده کرده است. این تغییر نسل از وب نسل ۱ به نسل ۲ و متعاقبا نسل ۳ شکل سرویس های فناوری محور در فضای وب را تغییر داده است.

احمدی گفت: در وب نسل ۱ که به "وب یک سویه" نیز معروف است تنها ارائه دهنده سرویس مبادرت به ارائه اطلاعات می‌کرد و طرف دیگر(سرویس گیرنده ها) تنها استفاده کننده از این اطلاعات بودند و نقشی در محتوای خدمت و نحوه ارائه آن نداشتند. بعدها این وب به نسل ۲ ارتقا یافت که این نسل از وب به وب مشارکتی با شعار"اتصال مردم" شناخته می شود.

وی بیان داشت: این نسل از وب اکنون در فضای مجازی کشورمان نیز بسیار فراگیر شده است. مهم‌ترین نمود این نسل از وب مشارکتی، شبکه‌های اجتماعی آنلاین هستند که کاربران بسیاری را نیز در ایران به خود جلب کرده اند.

این مؤلف و پژوهشگر حوزه دولت الكترونيك و شهر هوشمند افزود: اگر در ویژگی‌های وب مشارکتی دقیق شویم متوجه می‌شویم که در این نوع از وب، سرویس دهنده تنها چارچوبی را برای ورود اطلاعات برای کاربران ایجاد می کند و این خود کاربر است که محتوا را در این شبکه ها ایجاد می کند و به نوعی شبکه بر اساس خواست و نیاز کاربران تغییر شکل می‌دهد. همان‌گونه که در تلگرام، اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی برخط نیز شاهد این واقعیت هستیم.

وی عنوان کرد: این ویژگی‌های منحصربفرد وب نسل ۲ در قالب مشارکت خدمت دهنده و کاربر است که توانسته برای کاربران جذابیت ایجاد کرده و نرخ بهره‌گیری از این فناوری ها را به شکل نمایی رشد دهد. دولت ها و نهادهای حاکمیتی غیر دولتی مانند شهرداری ها نیز به دنبال بهره گیری بیشتر از این فضا در ارائه خدمات خود به شهروندان هستند. زیرا اتخاذ این مدل از ارائه خدمات، ضمن جذب مشارکت شهروندان، رضایت بیشتر از خدمات این نهادها را تضمین می‌کند.

احمدی با اشاره به اینکه این مدل در ادبیات حکمرانی به دولت الکترونیک نسل ۲ شهره شده است، افزود: اما در وب نسل ۳ که با شعار "اتصال ماشین ها" شناخته می شود پا از اتصال،های انسانی فراتر نهاده و اتصال اشیا در قالب پلتفرم هایی مانند اینترنت اشیا و سنجش از راه دور را فراهم کرده است. در این چارچوب با اتصال سنسورهایی تحت فناوری هایی با قابلیت فعالیت از راه دور مانند سنسورهای رادیویی به اشیا مختلف مانند لوازم خانگی، ماشین آلات، لوازم یا مبلمان شهری امکان اتصال میلیون‌ها و حتی میلیاردها شی در قالب پلتفرم اینترنت اشیا میسر می‌شود.

این مؤلف و پژوهشگر حوزه دولت الكترونيك و شهر هوشمند یادآور شد: قابلیت حکمرانی بهنگام دسته وسیعی از اشیا و ماشین آلات در محیطهای جدا و دور از هم و بدون دخالت انسانی، رویای قدیمی مدیران در شناسایی روندها از طریق تحلیل بهنگام داده های کلان و تصمیم گیری بهینه در حکمرانی کلان را مهیا می سازد. این دسته از فناوری ها کاربرد بسیاری در صنایع مختلف از کشاورزی گرفته تا تولیدات انبوه بدون کارخانه را در بر میگیرد. فضای حکمرانی شهری نیز یکی از بهره برداران بالقوه از این انقلاب فناوری است.

احمدی گفت: این دسته از فناوری‌های نوین در فضای شهری کاربردهای فراوانی دارند. مدیریت ترافیک و حمل و نقل هوشمند مبتنی بر نیاز، مدیریت بهینه اقلیمی، مدیریت آلودگی، پسماند و مدیریت فضای شهری با استفاده از ابزارهای سنجش از راه دور و اینترنت اشیاء، سیستمهای گرمایش، سرمایش و تهویه هوشمند همزمان، تحرک هوشمند، بهبود ایمنی پیاده روها، مدیریت ترافیک ترافیک و بهداشت محیط، مدیریت هوشمند فضای سبز از نمونه های بهره گیری از این دسته از فناوری ها در فضای شهری است.

احمدی اظهارکرد: همچنین فضاهای شهری دیجیتال با قابلیت برنامه ریزی مجدد، پیش بینی روندها و تصمیم گیری به هنگام مبتنی بر داده‌های کلان از دیگر آورده های بهره گیری از این فناوری‌های نوین در فضای شهری است. همچنین این دسته از فناوری ها توان شکل گیری مدل های جدید کسب و کار را در فضای اقتصاد شهری را دارند. حکمران های شهری نیز به دنبال بهره گیری از این فناوری های در قالب ایجاد شهرهای هوشمند هستند.

وی با اشاره به ویژگی‌های شهر هوشمند گفت:هدف شهر هوشمند بهبود کیفیت زندگی شهروندان با تأکید بر استفاده از سرمایه اجتماعی بالای شهروندان، سازمان‌ها و تعامل و ارتباطات آنها با یکدیگر است. به صورت خلاصه می‌توان گفت صرف نظر از تفاوت‌هایی که در تعریف شهر هوشمند ارائه می‌شود مفهوم و تصویر کلی ارائه شده از شهر هوشمند مشخص است و به صورت خاص شهر هوشمند شش مؤلفه و شاخصه اساسی دارد.

احمدی در مورد این ۶ مولفه گفت: اقتصاد هوشمند یکی از مولفه‌های هوشمند است که مقصود از اقتصاد هوشمند، عمدتاً کسب وکار الكترونيكي، بازرگاني و تجارت الكترونيكي، بهره وري بيشتر، توليد و ارائه خدمات پيشرفته با محوریت فاوا و همچنين ارائه محصولات، محتوا و خدمات با انواع مدلهاي کسب‌وکار جدید است.

این مؤلف و پژوهشگر حوزه دولت الكترونيك و شهر هوشمند بیان داشت: اقتصاد هوشمند سبب ایجاد خوشه‌ها و بوم‌سازگان هوشمند (مثل کسب وکار الكترونيكي و کارآفریني دیجيتالي) مي‌شود.

احمدی با بیان اینکه دومین مولفه مردم هوشمند است، گفت: مقصود از مردم هوشمند، شهرونداني داراي مهارت‌هاي کار با پایانه‌ها و سامانه‌هاي الكترونيكي، اشتغال در مشاغل فاوا-محور، دسترسي مردم به آموزش و پرورش، منابع انساني و مدیریت ظرفيتهاي انساني درون یک جامعه فراگير با هدف ترویج خلاقيت و توسعه نوآوري ها است.

وی بیان داشت: این ویژگي، مردم و جامعه را قادر ميسازد تا پایگاه داده‌هایي را ایجاد کرده و در صورت نياز آنها را پردازش و از آنها استفاده کنند تا بتوانند از این داده‌ها در تصميم گيري، توليد محتوا و ارائه خدمات و محصولات، بهره‌برداري نمایند.

این مؤلف و پژوهشگر حوزه دولت الكترونيك و شهر هوشمند در مورد سومین مولفه که حكمراني هوشمند است،گفت: مقصود از حكمراني هوشمند (یا زمامداري هوشمند)، اعمال حاکميت به هم پيوسته درون شهري در سراسر شهر است که شامل خدمات و تعاملاتي مي‌شود که سازمان‌هاي مدني، خصوصي و نظام جهاني را به هم متصل نموده و در صورت نياز، با هم ادغام مي‌کند تا شهر بتواند به مانند یک ارگانيسم کارآمد و اثربخش به حيات خود ادامه دهد. اصلي‌ترین ابزار براي نيل به هدف فوق، فاوا (شامل زیرساخت‌هاي سخت و نرم و روساخت‌هاي خدماتي‌اش) است.

احمدی گفت: که این مولفه با فرآیندهاي هوشمند و افزایش مشارکت، فعال شدهه و «سوخت» مورد نياز خود را از داده‌هاي در دسترس تأمين مي‌کند. در اینجا، اهداف هوشمند شامل شفافيت و در دسترس قرار دادن اطلاعات در بستر خدمات الكترونيكي با کمک فاوا و الكترونيكي است.

وی در مورد چهارمین مولفه که تحرك هوشمند است، افزود: مقصود از تحرك هوشمند، کارکرد سامانه‌هاي یكپارچه آماد و پشتيباني یا لجستيک، ترابري و مدیریت زنجيره تأمين است که به‌وسيله فاوا پشتيباني مي‌شود. به‎عنوان مثال، سيستم‌هاي حمل ونقل ایمن، به‌هم‌پيوسته و سازگار با محيط زیست را مي‌توان شامل ترامواها، اتوبوس‌ها، قطارها، مترو، خودروها، موتورها، دوچرخه‌ها و عابرین پياده که بنا به اقتضا از یک یا چند روش حمل‌ونقل استفاده مي‌کنند، دانست.

این مؤلف و پژوهشگر حوزه دولت الكترونيك و شهر هوشمند اضافه کرد: تحرك هوشمند، اولویت را بر روي استفاده از گزینه‌هاي غيرموتوري پاك تر براي جابجایي قرار مي‌دهد و باید اطلاعات معتبر در مورد مسير و سيستم حمل‌ونقل در دسترس عموم قرار گيرد تا با استفاده از این اطلاعات بتوان در هزینه‌ها صرفه‌جویي و از افزایش انتشارگازهاي گلخانه‌اي جلوگيري به عمل آورده و سازوکاري ایجاد کرد تا مدیران حمل‌ونقل شبكه‌اي بتوانند خدمات خود را بهبود و بازدهي رفت وآمد و جابجایي شهروندان در شهر را افزایش دهند.

احمدی در مورد پنجمین مولفه که محيط زيست هوشمند است، افزود: در محيط زیست هوشمند، تمرکز بر انرژي هوشمند است که شامل مواردي مثل انرژيهاي تجدیدپذیر، شبكه‌هاي انرژي فاوا محور، سيستم‌هاي اندازه‌گيري، کنترل و پایش آلودگي، نوسازي ساختمان‌ها و مراکز رفاهي، ساختمان‌هاي سبز و برنامه‌ریزي سبز شهري، قرار گرفته است و در کنار آن به موضوعاتي مثل بهره‌وري در استفاده و جایگزیني منابع در راستاي رسيدن به اهداف فوق پرداخته مي‌شود.

وی عنوان کرد: خدمات شهري مثل روشنایي معابر، مدیریت پسماند، سيستم‌هاي تخليه فاضلاب، سيستمهاي منبع آبي که جهت کاهش آلودگي و بهبود کيفيت آب مورد استفاده قرار مي‌گيرند، مثال‌هاي بارز محيط زیست هوشمند است.

این مؤلف و پژوهشگر حوزه دولت الكترونيك و شهر هوشمند از زندگی هوشمند به عنوان ششمبن مولفه یاد کرد و گفت: مقصود از زندگي هوشمند، سبک‌هاي زندگي، رفتار و عادات مصرف است که در نتيجه به‌کارگيري فناوری های نو به‌وجود آمده‌اند. از زندگي هوشمند به‌عنوان یک زندگي سالم و امن در یک شهر با فرهنگ، باطراوت و با امكانات متنوع فرهنگي که در برگيرنده استانداردهاي اقامتي بسيار بالا و خانه‌هاي با کيفيت مي‌باشد نيز تعبير مي‌شود.

وی با بیان اینکه مردم هوشمند مهمترین عنصر ایجاد هوشمندی در فضای شهری است که این مقصود تنها از طریق آگاهی بخشی و جذب بیشتر مشارکت مردم در فرایند ارائه خدمات شهری و همچنین حکمرانی شهری میسر است، گفت: این موضوع به میزان کافی در فضای حکمرانی شهری ایران مورد توجه نبوده است.

وی افزود: یکی از نشانه های این نقصان، تنزل ۷۸ رتبه ای ایران در شاخص مشارکت الکترونیک در سالیان اخیر است. اگرچه حرکت در مسیر هوشمند سازی نیازمند عزم جدی تمام نهادهای حاکمیتی است لکن شهرداری ها به عنوان پیشخوان خدمات حاکمیتی می توانند نقش تعیین کننده ای در توسعه هوشمند سازی و بهره گیری از فناوری های نوین در فضای شهری ایفا کنند.

احمدی گفت: البته باید متذکر شد که این بهره گیری از فناوری های نوین فقط به مفهوم صرف پیاده سازی این فناوری ها در شهر ها و یا بخش های شهرداری ها نیست بلکه شهرداری‌ها باید بتوانند نقش چند وجهی در توسعه کاربری این فناوری ها، انتخاب بهینه اپراتورهای شهری، رگولاتوری روابط شهروندان و اپراتورهای شهری و نیز راهبری منافع جمعی شهروندان ایفا کنند. موضوعی که باید مدنظر برنامه ریزان و مجریان امر باشد.