تحریر نو - سواد رابطه، بحران زندگی مدرن امروز

عبارت «سواد رابطه» شاید به خاطر گوش‌آشنا نبودنش، کمی لوکس و برآمده از دانش جدید روانشناسی به نظر برسد اما واقعیت این است که این مفهوم از روز ازل وجود داشته و صرفا درجه آگاهی بشر از آن در طول زمان افزایش یافته است.

برنامه تلویزیونی «وقتشه» به عنوان اثری که طی بیش از ۱۵۰ قسمت مشخصا به موضوع «ازدواج» پرداخته، موظف بود به این مفهوم هم توجه نشان دهد و این اتفاق به شکل به نسبت مطلوبی اخیرا رخ داد. در یکی از قسمت‌های این برنامه با عنوان «چطور با همسرمان ارتباط برقرار کنیم» از چند منظر متفاوت به این مسأله پرداخته شد که بهانه نگارش این یادداشت مختصر است.

در «وقتشه‌»‌ای که هفته گذشته از شبکه نسیم پخش شد، کامران تفتی مجری برنامه با زوج پا به سن گذاشته‌ای وارد گفت و گو شد که سال‌ها از زندگی مشترک‌شان می‌گذشت. این گپ صمیمانه اما یک اندیشه تلخ را ناخوداگاه به ذهن رساند: «اگر قرار باشد ۴۰ سال دیگر یک برنامه تلویزیونی ساخته شود تا با زوجی که ۴۰ سال است با هم زندگی می‌کنند یک گفت و گو داشته باشد آیا اساسا چنین زوجی پیدا خواهند شد؟ آیا جوانان امروزی تا ۴۰ سال آینده در کنار یکدیگر دوام می‌آورند؟». مشکل از کجاست؟ سواد رابطه مردم ما از کجا و چگونه نم کشید که آمار طلاق در این سال‌های کشورمان تا این حد بالا رفته و آمار ازدواج تا این حد پایین آمده است؟

در ادامه، کلیپی پخش شد که ایده‌ای به شدت نو و بکر داشت؛ طراحان این کلیپ یک زوج ناشنوا و طبعا مسلط به زبان اشاره را رو به روی یکدیگر قرار داده بودند و دیالوگ‌هایی مربوط به عشق و رابطه زناشویی را از چند فیلم سینمایی ایرانی اکران شده در سال‌های اخیر انتخاب کرده بودند. در این کلیپ، صدای بازیگران پخش می‌شد و مخاطب، کلوزآپ خانم و آقای ناشنوا را می‌دید که در حال نشان دادن همان دیالوگ‌ها به زبان اشاره هستند و در خاتمه هم این زوج متفاوت دست در دست یکدیگر به راه افتادند. آنچه تلویحا از این ابتکار تلویزیونی برداشت می‌شود این است که اگر سواد رابطه وجود داشته باشد، ابزار و امکانات آن در وهله بعدی اهمیت قرار می‌گیرند. توانایی برقراری ارتباط با دیگران چیزیست که باید از دوران نوجوانی و در دبیرستان و هنرستان به ما آموزش داده می‌شد. تئاتر تعاملی‌ای که پایان بخش این قسمت از برنامه بود و همچنین صحبت‌های دکتر فرید اسماعیل‌تبار، بر این موضوع صحه گذاشت که ارتباط گرفتن با دیگران قبل از هر چیز نیازمند ارتباط گرفتن با خویشتن است و انسان تا وقتی خودش را به درستی نشناخته باشد نمی‌تواند تصویری درست از جذابیت‌های واقعی‌اش را برای دیگران به نمایش بگذارد.

نکته آخر آن که ارتباط صحیح و ازدواج خوب چیزی نیست که بسته به درجه خوش‌شانسی افراد در بهترین سال‌های جوانی آنان به ایشان هدیه شود؛ این مرحله از زندگی یک مقصد است که شاید عزم رسیدن به آن به اولین سال‌های نوجوانی فرد بازگردد، به همان دورانی که باید بهترین شیوه را برای دوست شدن با یک همبازی در پارک انتخاب می‌کرد؛ راستی اخیرا مطلبی به چشمم خورده که آن را بازگو می‌کنم و نوشته را به پایان می‌برم: ایده بستنی کیم دوقلو بعد از جنگ جهانی دوم به کار گرفته شد و از آنجا نشأت می‌گرفت که سیاست‌گزاران امر برای زدودن موج نا امیدی ناشی از کشتار و ویرانی، تصمیم گرفتند یک راه جدید برای صحبت کردن کودکان با یکدیگر و دوست شدن‌شان با هم پیدا کنند! ما در زندگی‌مان تا کنون چند بستنی دوقلو را نصف نکرده و تنهایی خورده‌ایم؟!
سارا کنعانی