تحریر نو - دور از تو اندیشه‌ی بدان پاینده مانی و جاودان

دور از تو اندیشه‌ی بدان پاینده مانی و جاودان

سرود ای ایران، نخستین‌بار با همت ارکستر گل‌ها به رهبری روح‌اله خالقی و به‌دستور کلنل علینقی وزیری در مدرسه‌ی نظامی توسط یحیی معتمد‌الدوله وزیری اجرا شد.

چندی پیش، به‌همت هنرمندان ایرانی و به بهانه‌ی مجموعه‌ی تلویزیونی موسوم به "معمای شاه"، در قسمت نهم این مجموعه شاهد بازاجرایی سرود "ای ایران"، سروده‌ی پدرم دکتر حسین گل‌گلاب و ساخته‌ی زنده‌یاد روح‌اله خالقی بودم. با ارج نهادن به منویات وطن دوستانه‌ی هنرمندان، که برخاسته از جان کلام، "حب الوطن من الایمان" است، ذکر چند نکته‌ای را به‌عنوان فرزند مرحوم دکتر حسین گل‌گلاب، مغتنم می‌دانم.

نخست، سرود ای ایران، نخستین‌بار با همت ارکستر گل‌ها به رهبری روح‌اله خالقی و به‌دستور کلنل علینقی وزیری در ۲۷ مهرماه سال ۱۳۲۳ خورشیدی در مدرسه‌ی نظامی توسط یحیی معتمد‌الدوله وزیری که بعدها نام هنری نوذر را برای خود برگزید اجرا شد.

دومین اجرای این سرود، با هم‌خوانی عبدالعلی وزیری و غلامحسین بنان در بهمن‌ماه آن سال اجرا شد.

سومین اجرای این سرود، بنابر مستندات موجود، روز دهم اسفند همان سال، با هم‌سرایی دوشیزگان هنرستان عالی موسیقی کلنل وزیری در حضور رئیس هیئت دولت وقت و نمایندگان مجلس ملی و پهلوی اول و ملکه فوزیه اجرا شد. (شرح مبسوط این اتفاق درشماره‌ی ۵۷۰۲ اطلاعات شنبه دوازدهم ۱۳۲۳ خورشیدی، مندرج است). لذا، اجرایی که در این مجموعه تلویزیونی روایت شده است، نه از لحاظ تاریخی و نه از لحاظ کیفی، صحت ندارد.

از سوی دیگر، مستندی به‌نام "مرز پرگهر"، با نظارت من، ساخته شده است، که بارها در تهران و اراک و بابل‌، به بهانه‌های مختلف، به نمایش درآمده است و گویا موسسه‌ی تصویر شهر پس از گذشت بیش از چهار سال از ساخت این مستند (مستند مرز‌ پرگهر در سال ۱۳۸۹ به تهیه‌کنندگی و کارگردانی آقای هومن ظریف ساخته شد)، قرار است آن‌را برای پخش در اختیار شبکه‌های سیما قرار دهد.

من با عنایت به این‌که خاست‌گاه زمانی سرود "ای ایران" در زمان اشغال تمامیت ارضی ایران توسط نیروهای انگلیس و روسیه بود، با این‌که تردید ندارم که تمایلات میهن‌دوستانه‌ی پدرم و روح‌اله خالقی و کلنل وزیری باعث ساخت این سرود زیبا شده است، اما با صحبت‌های سرکار خانم گلنوش خالقی و وجود سروده‌های دیگری درباره‌ی ایران در بین اشعار پدر، نمی‌توانم داستانی که توسط بازیگر شخصیت روح‌اله خالقی روایت می‌شود را با اطمینان قبول کنم. حتی پژوهش‌گر و کارگردان مستند مرز پرگهر هم در این‌باره در فیلم به قطعیت نرسیده است و احتمال می‌دهد که ابتدا سرود ای ایران توسط روح‌اله خالقی نوشته شده است و بعد دکتر حسین گل‌گلاب، شعر آن‌را به‌دعوت روح‌اله مفخم پایان اجرا کرده است.

لذا، تاسف خود را نسبت به بی‌توجهی پژوهش‌گران و مورخان مشاور مجموعه‌ی تلویزیونی "معمای شاه" اعلام کرده و متذکر می‌شوم، بی‌توجهی به پژوهش‌های موجود و سهل‌الوصول برای ساخت آثار تاریخی،جز اتلاف هزینه‌ها و مساعی هنرمندان را به‌دنبال نخواهد آورد و از همه مهم‌تر، بی‌اعتمادی مردم به تاریخ معاصر و رسانه‌ی ملی را در پی خواهد داشت که با هدف میهن‌دوستانه و مقاصد ملی زنده‌یادان بنان و خالقی و کلنل وزیری و پدرم، فرسنگ‌ها فاصله دارد. شاید وجود چنین اشتباهاتی نتیجه‌ی بی‌مهری سازندگان سریال‌های تاریخی به اسناد موجود است که هر از گاهی، چوب حراج به تاریخ پرحماسه‌ی ما می‌زند. تاریخی که فی نفسه سترگ و بزرگ است و نیاز به افسانه‌پردازی و اغراق ندارد.

نکته‌ی دیگر، غفلت مشاور تاریخی مجموعه نسبت به شخصیت دکتر گل‌گلاب و عدم تطابق سنی ایشان است. به‌‌صورتی‌که، سن ایشان و زنده‌‌یاد خالقی در آن زمان کم‌تر از سی‌سال بوده است! به‌هرحال من این حق را بر خود روا می‌دارم از هنرمندان سازنده‌ی این مجموعه بپرسم، آیا می‌دانند، لینک قسمت نهم معمای شاه، دربخش بازاجرایی سرود ای ایران، صامت شده است؟! یعنی، در نسخه‌ی موجود در اینترنت، بخش اجرای سرود ای ایران، به‌صورت معنا‌داری، بی‌صداست!

کاش با تاریخ و اسناد ملی خود قهر نکرده و مهربان باشیم. برای همه‌ی میهن‌دوستان، به‌ویژه حافظان اسناد تاریخ مملکت، آرزوی پیروزی و شادکامی
دارم. بدرود.

دکتر هما گل‌گلاب