تحریر نو - دوبلورهایی که به شخصیت‌های کارتونی جان بخشیدند

دوبلورهایی که به شخصیت‌های کارتونی جان بخشیدند

در دوران طلایی دوبله و از اواسط دهه‌ی ۴۰، دوبله آثار انیمیشن شکل تازه‌ای به‌خود گرفت و تعدادی از بزرگان دوبلور شروع به دوبله‌ی آثار انیمیشن کردند.

در دوران طلایی دوبله و از اواسط دهه‌ی ۴۰، دوبله آثار انیمیشن شکل تازه‌ای به‌خود گرفت و تعدادی از بزرگان دوبلور شروع به دوبله‌ی آثار انیمیشن کردند.

تحریرنو: در دهه‌ی ۶۰، خرید بهترین انیمیشن‌های دنیا نه‌تنها رنگ‌و‌لعاب دیگری به‌خود گرفت بلکه روند صعودی هم پیدا کرد، انیمیشن‌هایی که هر کدام با قصه‌های عاطفی و شیرین نه‌تنها کودکان و نوجوانان را سرگرم می‌کردند، بلکه بزرگ‌ترها را هم پای جعبه‌ی جادویی می‌نشاندند. هنوز هم پخش انیمیشن‌ها ادامه دارد، اما داستان کارتون‌هایی که امروز پخش می‌شود، متناسب با تخیل و رویاپردازی‌ بچه‌های امروز است. در طول این سال‌ها، دوبلورهای حرفه‌ای کارتون‌ها را دوبله می‌کنند و هرکدام با بهره‌بردن از صدای زیبای‌شان، صداسازی می‌کنند و به شخصیت‌های غیرواقعی کارتون‌ها روح و جان می‌دمند.

تماشای انیمیشن‌ها باعث می‌شود برخی مواقع بچه‌ها در خلوت‌شان صدای دوبلورهای انیمیشن‌ها را تقلید کنند. می‌توان گفت دوبله‌ی انیمیشن در این سال‌ها نه‌تنها رونق خود را حفظ کرده، بلکه به اوج رسیده و بهترین صداپیشگان تاریخ دوبله‌ی ایران با تیپ‌سازی هنرمندانه و منحصر به‌فرد توانستند بهترین کارهای خودشان را به گنجینه‌ی دوبله‌ی انیمیشن ایران اهدا کنند. بنابراین دوبلورها نقش بسزایی در بقای دوبله‌ی انیمیشن در ایران داشتند و با وجود آن که مخاطبان عام این تصور را دارند که دوبله‌ی کارتون کار ساده و راحتی است اما باید بر این مساله تاکید کرد که به‌هیچ‌وجه کار آسانی نیست و باید دوبلورها متناسب با قیافه‌ی انیمیشن تیپ‌سازی و به‌گونه‌ای صحبت کنند که دیالوگ‌ها با حرکات لب‌و‌دهان انیمیشن هم‌آهنگ و به‌قول معروف لیپ‌سینک باشد. همین کار دوبلور را بسیار سخت می‌کند، به‌ویژه در مواقعی که شکل انیمیشن غیر‌متعارف باشد. در این صورت انرژی‌ای که دوبلور می‌گذارد، باید دو برابر باشد. به‌همین دلیل، دوبله‌ی انیمیشن کار بسیار حساس و سختی است، چون صدا حلقه‌ی اصلی برقراری ارتباط با کودکان است.

خوش‌بختانه از همان ابتدا برای دوبله‌ی انیمیشن در ایران همیشه بهترین‌ها حضور داشتند. بنابراین تنها داشتن صدای خاص در دوبله‌ی آثار کارتونی به‌کار نمی‌آید و توانایی تیپ‌سازی و انعطاف صدای یک دوبلور است که از او کارتون‌گوی قهار می‌سازد. البته برخی دوبلورهای حرفه‌ای، هرگز پا به‌عرصه‌ی انیمیشن نگذاشتند و سعی کردند فقط در دنیای واقعی حضور داشته باشند و فیلم‌ها و سریال‌های واقعی را دوبله کنند. از طرف دیگر، برخی دوبلورها هم‌چون ناصر نظامی، زنده‌یاد اصغر افضلی و منوچهر والی‌زاده در کنار دوبله‌ی فیلم و سریال‌های واقعی به دوبله‌ی کارتون هم پرداخته‌اند و کارتون‌‌گوهای ماهری هم هستند.

زهره شکوفنده‌

زهره شکوفنده که بین هم‌کارانش به‌خانم زهره مشهور است، از خردسالی وارد کار دوبله شده و تاکنون آن‌را ادامه داده است. در حقیقت، او با دوبله رشد کرد و بزرگ شد. شکوفنده از تواناترین و محبوب‌ترین‌ها در عرصه‌ی گویندگی است و تا به امروز بیش از ۲۰۰۰ هزار اثر را گویندگی کرده است. او در کنار مدیریت دوبلاژ و گویندگی آثار انیمیشن، دوبلور و مدیر دوبلاژ بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌های واقعی هم بوده است. صدای خاص او همیشه طراو‌ت جادویی به انیمیشن‌ها داده است. مسلما همه‌ی مخاطبان، جودی آبوت، دختر بازیگوشی را که همیشه صدای بلندش در مدرسه هم‌راه با فریاد ناظم مدرسه بود، به یاد دارند.

زهره شکوفنده کسی است که به این شخصیت جان داد و مدیریت دوبلاژ این کارتون را به‌عهده داشت. او به‌جای "سیندرلا" و "سفیدبرفی" در کارتون "سفیدبرفی و هفت کوتوله" و کارتون "پوکوهانتس" هم صحبت کرده است.

فریبا شاهین‌مقدم

فریبا شاهین‌مقدم از سال ۱۳۵۱ وارد دنیای دوبله شد. او به‌خاطر جنس صدایش که کودکانه است، بیش‌تر به‌جای پسربچه‌های پرشروشور و دختربچه‌های تخس صحبت کرده است. اگر از بچه‌های دیروز که امروز بهارهای زیادی را پشت سر گذاشته‌اند، پرسیده شود با شنیدن صدای شاهین‌مقدم به‌یاد کدام شخصیت کارتونی می‌افتید، بدون تردید خواهند گفت شخصیت "ماریان" در کارتون "رابین‌هود"، دختری مهربان و اشرافی که حاضر بود برای مردم و رابین‌هود هر کاری از دستش بر می‌آید، انجام بدهد. او در کارتون "مهاجران" به جای "کِیت"، "موش کوهستان" به‌جای "خرگوش"، "چوبین"، "ای‌کیو‌سان" و در "نیک و نیکو" به‌جای "موش عینکی" صحبت کرده است. شاهین‌مقدم در کارتون "سرندی پیتی" هم به‌جای نقش "پیلا‌پیلا"، پرنده‌ای که مرتب این طرف و آن طرف می‌رفت و خبر می‌برد، صحبت کرد.

شوکت حجت

"ایشی‌زاکی"، همان پسربچه‌ی پرشرو‌شور کارتون "فوتبالیست‌ها" را به‌خاطر دارید شخصیتی دوست داشتنی که برای اغلب بینندگان حس نوستالژی دارد. شوکت حجت گوینده‌ی این شخصیت محبوب است. او کارش را در عرصه‌ی دوبله از ۱۷ سالگی آغاز کرد و حالا خودش مدیر دوبلاژ بسیاری از انیمیشن‌هایی است که در مرکز پویانمایی صبا تولید می‌شود یا کارتون‌های خارجی که از سوی صدا‌و‌سیما خریداری می‌شود. گرچه او خانم است، اما گویندگی صدای پسر بچه‌های بازیگوش و تپل را در کارتون‌ها به‌عهده داشته است. وقتی حجت می‌خواست به‌جای "ایشی‌زاکی" صحبت کند، تلاش کرد بخشی از شیطنت‌های دوران کودکی‌اش را به "ایشی" منتقل کند تا بچه‌ها با این شخصیت ارتباط خوبی برقرار کنند. او در کارتون‌هایی هم‌چون "سفرهای می‌تی‌کومان" به‌جای "سگارو"، ‌"دور دنیا در هشتاد روز" به‌جای "نیکو" و در "بچه‌های کوه تاراک" به جای "آلیس" صحبت کرده است.

علی همت‌مومیوند

علی همت‌مومیوند از گویندگان پیش‌کسوت است که فعالیت حرفه‌ای‌اش را در دنیای دوبله از سال ۱۳۶۳ آغاز کرده و تاکنون ادامه داده است. مومیوند خالق صدای شخصیت‌های کارتونی "باب اسفنجی"، "گربه سگ" (سگ)، "ند و پنتون" (پنتون)، "ماجراهای نارنیا" (اصلان)، "داستان اسباب‌بازی" (باز، آدمک فضایی)، "تنها در خانه" (دزد چاق) و "قصه‌های جزیره" (الک کینگ) است. مومیوند در دوران سربازی خیلی تیپ‌سازی می‌کرد و با این کار دوستانش را سرگرم می‌کرد. با وجود این‌که همه از کارش تعریف و تمجید می‌کردند و پیش‌نهاد می‌دادند به تلویزیون برود، اما او جدی نمی‌گرفت و وارد آموزش‌و‌پر‌ورش شد تا این که تصمیم گرفت پا به‌عرصه‌ی دوبله بگذارد. با توجه به قیافه و ظاهر جدی‌اش هیچ‌کس فکر نمی‌کرد او می‌تواند تیپ‌گوی خوبی هم باشد و نقش‌های جدی به او می‌دادند تا این که بر بقیه حجت شد تیپ‌های مختلف از حنجره‌ی همان آدم‌ جدی بیرون می‌آید.

تورج نصر

تورج نصر از کودکی به تئاتر و کارهای طنز علاقه‌مند بود و طی سال‌های متمادی در تئاترهای مختلفی که در مدرسه برگزار می‌شد شرکت می‌کرد و دنیای جدیدی را در این کار کشف کرد. او از ۱۸ سالگی کار موسیقی را شروع کرد و پنج سال جاز می‌زد تا این که سال ۱۳۴۲ علاقه‌مند به کار دوبله شد و بعد از دو سال کارآموزی فعالیت‌ حرفه‌ای‌اش را شروع کرد و نخستین حضورش در "دیوید کاپرفیلد" بود. نصر معتقد است زندگی یعنی رشد و این که هر انسانی در هر مرحله‌ای از زندگی نیاز به شرایطی دارد که بتواند به رشد خود بیندیشد. او در کارتون‌های مختلف از جمله "پسر شجاع" به‌جای "شیپورچی"، ای‌کیو‌سان" به‌جای "شوتن"، "جیمبو" به‌جای "کاپیتان"، "بلفی و لیلی‌بیت" به‌جای "عموی بلفی"، "گربه سگ" به‌جای "گربه"، "بارباپاپا" و "شهر آجیلی" حرف زده است.

نصر با صدای خاصش تلاش کرده رنگ و لعاب متنوعی به‌گویندگی انیمیشن‌هایی بدهد که گویندگی آن‌را به‌عهده دارد.

ناهید امیریان

ناهید امیریان، گوینده‌ای است که صدایش برای پدران و مادران امروز، یادآور کارتون‌های دوران کودکی‌ است. "خرس مهربون" (دوست پسر شجاع)، "هاچ زنبور عسل"، "نل"، "جینا" (اردک کوچولوی پینوکیو)، "آنت" در "بچه‌های کوه آلپ"، "بنر" در "سنجاب کوچولو"، "اولیور توئیست"، "بامزی"، "لوسی‌‌می" در "مهاجران"، "سندباد" و "فلن" دختر "خانواده دکتر ارنست‌". البته صدای امیریان هنوز هم میزبان گوش‌های کودکان و نوجوانان نسل امروز است و یادآور خاطرات نسل دیروز. امیریان از سال ۱۳۳۸ به‌واسطه‌ی پدرش راهی دنیای دوبله شد. او قبل از دوبله در تئاتر بازی می‌کرد و وقتی هم فعالیتش را در استودیوهای دوبله شروع کرد، هنوز خواندن و نوشتن نیاموخته بود و دوبلورها دیالوگ‌ها را به او می‌گفتند و امیریان آن‌را حفظ می‌کرد و می‌گفت، حتی چون پایش به میکروفن نمی‌رسید، چند قوطی فیلم زیر پایش می‌گذاشتند تا او بتواند گویندگی کند. امیریان در فیلم‌ها و سریال‌های مختلف هم‌چون "خانه‌ی کوچک"، "از سرزمین شمالی‌" و "خانواده‌ی دیویس" هم صحبت کرده است.

مهوش افشاری

"جیمبو"، هواپیمای کوچکی که با سرعت جت این طرف و آن طرف می‌رفت و ماجراجویی می‌کرد با صدای مهوش افشاری به بچه‌های ایران معرفی شد. از دیگر نقش‌های ماندگار این گوینده می‌توان به گویندگی نقش "پسر شجاع" اشاره کرد که هربار با یک داستان جذاب در جنگل، بچه‌ها را سرگرم می‌کرد. وی از سیزده سالگی به‌واسطه‌ی یکی از دوستان به زنده‌یاد عطااله کاملی معرفی شد و بعد از یک‌سال کارآموزی تلاش کرد با نشستن در کنار پیش‌کسوتان و یاد گرفتن از آن‌ها به‌کارش مسلط شود، زیرا معتقد بود دوبله فقط صدای خوب نمی‌خواهد، بلکه هوش، سواد و داشتن ذهن قوی هم نیاز دارد.

افشاری در کارتون‌های مختلف هم‌چون "خانواده دکتر ارنست" به‌جای "فرانتس"، "میشکا و موشکا" به‌جای "موشکا"، "جیمبو"، "بچه‌های مدرسه والت" به‌جای "فرانچی"، "دختری به‌نام نل" به‌جای پسر همراه برادر نل، "رابین هود" به‌جای "خرگوش کوچولو" صحبت کرد.

اصغر افضلی

مجموعه‌ی به‌یادماندنی "گوریل انگوری" نیاز به‌معرفی ندارد، یک سگ کوچک به‌نام "بیگلی‌بیگلی" و یک گوریل ۱۵ متری بنفش به‌نام "انگوری" که با ماشین ون خود در حال مسافرت بودند. انگوری همیشه روی سقف ماشین "بیگلی‌بیگلی" می‌نشست، اما هیچ‌وقت سقف ماشین به‌خاطر وزن زیاد او حتی یک‌سانت هم کج‌و‌کوله نشد!

زنده‌یاد امیرهوشنگ قطعه‌ای مدیر دوبلاژ این کارتون بود و زنده‌یاد اصغر افضلی و زنده‌یاد صادق ماهرو به‌ترتیب گویندگی نقش‌های "بیگلی‌بیگلی" و "انگوری" را به‌عهده داشتند. این دو گوینده برای بامزه‌‌شدن این دو شخصیت کارتونی بداهه‌ی زیاد می‌گفتند و همین باعث ماندگاری این کارتون برای نسل دیروز و امروز است. اصغر افضلی سال ۹۲ درگذشت، اما هرگز صدای او خاموش نشد.

از دیگر کارتون‌هایی که این هنرمند در آن‌ها صحبت کرده است می‌توان به "وروجک و آقای نجار" به‌جای "وروجک"، "کارآگاه گجت"، "قلعه‌ی هزار اردک" و "رابین هود" به‌جای "پرنس جان" اشاره کرد.

ناصر نظامی

ناصر نظامی از سال ۱۳۴۶ کارش را در دنیای دوبله شروع کرد. او از ابتدای فعالیت‌اش در دنیای دوبله خود را به‌گویندگی نقش‌های خاص محدود نکرد و در فیلم‌ها، سریال‌ها و انیمیشن‌ها به‌جای شخصیت‌های متفاوت صحبت کرد.

ناصر نظامی راوی کارتون‌هایی هم‌چون "زنان کوچک" و "افسانه‌ی دوقلوها" بوده و در کارتون "ای‌کیو‌سان" هم به‌جای "شینسه" صحبت کرده است. گرچه برخی گویندگان خیلی علاقه‌مند به‌صحبت کردن در کارهای انیمیشن نیستند، اما نظامی به‌خاطر تعلقی که به بچه‌ها دارد، علاقه‌مند به دوبله‌ی کارتون‌هاست، حتی او گویندگی در کارتون‌های قدیمی را به کارتون‌های امروزی ترجیح می‌دهد، زیرا معتقد است آن زمان نقاشی‌ها به‌دلیل این‌که کامپیوتری نشده بودند، واقعی‌تر و اصیل‌تر بودند. او اعتقاد دارد دوبله‌ی کارتون نسبت به فیلم خیلی سخت‌تر است، چون برخی مواقع گوینده باید در انیمیشن‌هایی صحبت کند که شکل‌ غیرمتعارف دارند، به‌همین دلیل باید حواس گوینده صددرصد جمع باشد.

محمدرضا علیمردانی

از زمانی که شروع به حرف‌زدن کرد، نقص بزرگی در صدای او وجود داشت، یک بیماری ارثی به‌نام لارنژیت که همان تورم تارهای صوتی است، تورمی که موجب پیچیدگی تارهای صوتی‌اش شده بود و از پنج‌سالگی به‌بعد آزارش می‌داد تا این که از دوران نوجوانی متوجه شد، می‌تواند با روش طب سنتی بر بیماری خود غلبه کند که حتی صدایش ماندگار هم بشود. راه درمان هم سکوت مطلق بود. او یک‌ماه باید سکوت می‌کرد تا بتواند برای خودش آینده‌ای درخشان رقم بزند. مسلما همه‌ی ما شخصیت "اسکروچ" در کارتون "آواز سال نو" را به‌یاد داریم، شخصیتی خسیس که حاضر نبود به کارمندش میکی‌ماوس در سال نو عیدی بدهد. این شخصیت با صدای علیمردانی ماندگار شد. او در کارتون "مورچه‌کش" به جای "زاک"، "عصر یخبندان ۴" به‌جای "مادربزرگ سیت"، "ماشین‌ها"، "دکتر هادسون" و "شرک" صحبت کرده است.
تهیه و تنظیم:علی کریمی