تحریر نو - غریبه‌ها "سفره" ما را خوردند!

روزگاری نه چندان دور، مردم اعتقاداتی داشتند، "سفره" و کنار هم نشستن را مایه خوشبختی و با هم بودن را قوت قلب و باعث نزدیک شدن خانواده‌ها به هم می‌دانستند. برای سفره‌یی که پهن می‌شد و غذایی که در آن قرار می‌گرفت، احترام خاصی قائل بودند و حریم سفره را پاس می‌داشتند.

یادش بخیر، زمانی که این تصاویر را در قالب سکانس‌‌هایی از سریال پر مخاطب "پدر سالار" از قاب رنگی تلویزیون تماشا می‌کردیم. این روزها در بسیاری از خانه‌ها نه تنها از سفره و دور هم بودن خبری نیست بلکه...

برخی از کارشناسان و جامعه‌شناسان اجتماعی معتقدند که سال‌ها پیش زمانی که مرحوم «اکبر خواجویی» سریال به یاد ماندنی پدر سالار را به زیبایی تهیه‌کنندگی و کارگردانی کرد، تمام دغدغه و فکرش شرایط روزهایی بود که ما در حال تجربه آن هستیم. شرایطی که این روزها در جامعه به ویژه بین دختران جوان رواج پیدا کرده و سبک زندگی بسیاری از خانواده‌ها با سبک و سیاق زندگی در روزگار نه چندان دور تفاوت از زمین تا آسمان دارد. خواجویی در این سریال روی موضوعاتی دست گذاشت که دغدغه این روزهای مردم است.

مجموعه پدرسالار از آن گروه از سریال‌هایی است که نه تنها یک ‌بار بلکه به دفعات بهتر است از رسانه ملی پخش شود چراکه هر بار مخاطب خاص خودش را دارد. این سریال نه تنها تاریخ مصرف رسانه‌یی ندارد بلکه کارگردان به شیوه‌یی داستان را روایت کرده که انگار با موضوعات روزمره مردم در دهه ۹۰ هم منطبق است. اما یکی از بخش‌های مهم و تاثیرگذار سریال پدرسالار که با هر بار پخش پیام مهمی را به جامعه منتقل می‌کند، نوع و شیوه دورهمی‌های خانوادگی و احترام به خانواده است، همه اعضای خانواده از کوچک و بزرگ، دختر و پسر، نوه و نتیجه کنار سفره غذا نشسته‌اند،

سفره‌ی ای که هر چند وقت یک‌ بار در خانه بزرگ خانواده بر پا می‌شود، هیچ کدام از اعضای خانواده به غذاها دست نمی‌زنند تا بزرگ خانواده بر سر سفره حاضر شود و همه به احترام پدر‌بزرگ غذا خوردن را آغاز کنند. با اشاره به این سکانس خاطره‌انگیز، می‌خواهیم از کمرنگ شدن حرمت و حریم یک ابزار ارتباطی بگوییم، وسیله‌یی که بساط پیوند میان خانواده‌ها را فراهم می‌کرد، وسیله‌یی که این روزها توسط بسیاری از ما مورد بی‌مهری قرار گرفته و هر چه می‌گذرد، این بی‌مهری‌ها بیشتر می‌شود.

روزگاری نه چندان دور، مردم اعتقاداتی داشتند، «سفره» و کنار هم نشستن را مایه خوشبختی و با هم بودن را قوت قلب و باعث نزدیک شدن خانواده‌ها به هم می‌دانستند. برای سفره‌یی که پهن می‌شد و غذایی که در آن قرار می‌گرفت، احترام خاصی قائل بودند و حریم سفره را پاس می‌داشتند. یادش بخیر، زمانی که این تصاویر را در قالب سکانس‌‌هایی از سریال پر مخاطب «پدر سالار» از قاب رنگی تلویزیون تماشا می‌کردیم. این روزها در بسیاری از خانه‌ها نه تنها از سفره و دور هم بودن خبری نیست بلکه رخنه الگوهای خوردن و آشامیدن غربی در بین خانواده‌های ایرانی بسیاری از ارتباطات عاطفی و کلامی را از بین برده است. در بسیاری از میهمانی‌های خانوادگی، دیگر از پهن‌ شدن سفره خبری نیست، دور هم جمع می‌شوند اما انگار از هم دور هستند.

بسیاری از خانواده‌ها در میهمانی‌های خود برای پذیرایی از میهمانان و صرف غذا از «سفره» استفاده نمی‌کنند و به‌جای آن از فرهنگ غربی به‌نام «سلف سرویس» برای پذیرایی استفاده می‌کنند. فرهنگی که تا پیش از این تنها برای پذیرایی در هتل‌ها، رستوران‌ها و مراسمات گوناگون استفاده می‌شد اما این روزها از خانه‌های ما سر در آورده است.

استقبال زنان و دختران جوان برای پذیرایی از میهمانان با این روش باعث شده تا پای سفره از خانه‌ها برچیده شود و خبری از دور هم بودن، نشستن بزرگ خانواده در بالای سفره و صفا و صمیمیت گذشته نباشد. استقبال از فرهنگ غربی پذیرایی با استفاده از غذاهای فرنگی و آماده رنگ و بوی غرب‌زدگی را به طور کامل به خانه‌های ایرانی آورده است. بسیاری از دختران و زنان جوان استفاده از این روش را با صرفه‌تر و بدون زحمت و راحت می‌دانند و به همین دلیل استفاده از این فرهنگ غربی روز به روز در بین خانواده‌های ایرانی بیشتر می‌شود.

بی‌شک اگر این روند ادامه داشته باشد و برای پاسداشت حرمت سفره که همیشه یادآور دور هم بودن خانواده‌هاست، برنامه‌یی شایسته تدبیر و اجرا نشود در آینده‌ ای نه‌چندان دور به تدریج فاصله‌ها و کدورت‌ها در خانواده‌ها زیاد می‌شود چراکه «سفره» در فرهنگ ایرانی همواره نماد نزول رحمت ‌الهی، محل جمع شدن خانواده و محفلی برای محبت و صفا و ادب و احترام بوده است، محفلی که هیچ کس کدورت، مشکلات و گلایه‌های خود را پای آن نمی‌آورد. به قول بزرگ‌ترها "سفره حرمت دارد".

علی البرزی