تحریر نو - "ایستاده در غبار"، حاج احمد بی‌شعار

اثر محمد حسین مهدویان در قاب تصویر، مخاطب را به دل زندگی حاج احمد می برد.

"ایستاده در غبار" روایت زندگی حاج احمد متوسلیان را بیان می کند که از کودکی شروع و به مفقود شدن او و چشم انتظاری مادر ختم می شود.

اثر محمد حسین مهدویان در قاب تصویر، مخاطب را به دل زندگی حاج احمد می برد. متوسلیانِ فیلمِ این کارگردانِ جوان نماینده سرداران زیادی است که در قاب تصویر سینما و تلویزیون ایران تا کنون دیده نشده است.

فیلمی به دور از شعار زدگی و اغراق موجود در فیلم های دفاع مقدس و ارزشی سینما، که کارگردان با نگاه و عبور واقع گرایانه در مرور زندگیِ حاج احمد، با امانت تمام به پرداخت و بیان شخصیتِ واقعی در قاب تصویر می پردازد.

فیلم زندگی حاج احمد متوسلیان مقدماتی را پشت تولید خود دارد که به جهت همت و توجه به مقدمه این اثر باید به کارگردان آن تبریک گفت. تحقیق و پژوهش ریز به ریز این اثر و پیاده کردن آن در قالب تصویر کاری ارزشمند و ستودنی است که کارگردان سی و پنج ساله و جوان، در سن و تولید، به خوبی از پس آن بر آمده است.

"ایستاده در غبار" اثری است که داستان آن به جهت روایت خانواده، بازسازی این روایات و به تصویر کشیدن آن به شکلی خلاقانه اثری متفاوت را در موضوع دفاع مقدس به تصویر می کشد و مخاطب با فیلم همراه می شود.

محمد حسین مهدویان در این فیلم به جهت خلاقیت هایی که داشته و نیز به جهت واقع گرایی در پردازش شخصیت و ماجراها، شعارزدگی و اغراق را که پیش از این در بیشتر آثار شاهد بوده ایم از بین برده است. فیلم هایی که به مدد فضاهای اغراق آمیز و نیز به جهت شخصیت هایی که در آن به تصویر کشیده می شد گاهی از جذب مخاطب ناتوان بودند. شخصیت حاج احمد در "ایستاده در غبار" در زمان اسارت در بند ساواک و پشیمانی او، نمونه بارزی است که در سینمای ایران به جهت ممیزی های مختلف شجاعت خاصی می طلبد و از این نظر باید به این کارگردان جوان تبریک گفت.

ایده پخش روایت نه به تصویر کشیدن راوی و پیاده کردن تصاویر بر اساس گفته ها و نیز پیاده کردن صداهای ضبط شده در بازی شخصیت های فیلم به عنوان صدای بازیگر نمونه قابل توجهی از خلاقیت است که داوران جشنواره فجر را مصمم به انتخاب فیلم برتر می کند. اثری که به اعتقاد بسیاری مستند است تا داستانی.

استفاده از دوربین ۱۶ میلی متری برای فیلمبرداری این اثر کار شایسته ای برای نزدیک کردن فضای دهه شصت برای مخاطب بود البته از طراحی صحنه و لباس محمد رضا شجاعی نباید چشم پوشید چرا که به تفاوت این اثر در قاب تصویر نسبت به آثار دیگر در این حوزه کمک کرده است.

بازیگران نقطه دیگر قوت فیلم هستند که به مدد تجربه کار در تئاتر توانسته اند در فیلم جدید مهدویان موثر باشند. البته از شباهت و گریم بازیگران فیلم «ایستاده در غبار» در جهت شباهت بی حد و حصر با شخصیت های کشوری و لشکری نباید گذشت. مسئله ای که با توجه به قدرت تصویر در شکل گیری یک پدیده می توان آن را نقطه مثبتی برای جامعه در مصاف با چهره واقعی حاج احمد متوسلیان دانست.

هادی حجازی فر به عنوان کارگردان تئاتر عروسکی و بازیگر نقش حاج احمد متوسلیان میمیک های چهره و ژست های مختلف در اتفاقات حساس در فیلم را که در نقش حاج احمد وجود دارد، به مانند عروسک ها در کنترل خود گرفته و شخصیتی به دور از اغراق را ارائه می دهد.

صحنه های درگیری حاج احمد و شهید محسن وزوایی، پشیمانی در برابر ساواک و خصوصیات گاها تند شهید حاج احمد متوسلیان در فیلم از نمونه های بارز تفاوت در اثری واقع گرا نسبت به آثار شعاری شده و اغراق آمیز است.

فیلم دو تا سه صحنه تاثیر گذار دارد: اول صحنه به تصویر کشیدن حاج احمد در دل جنگ در حالی که بی سیم را برای فرماندهان به آسمان نگه می دارد تا اوضاع منطقه جنگی و نیروهایش را به آنها ثابت کند. دوم صحنه در آغوش داشتن اسیر زخمیِ عراقی و از پایین تپه بالا آمدن و سوم سخنرانی اش در یگان برای بچه های جنگ.

به تصویر کشیدن چنین صحنه هایی توسط جوانی که جنگ را ندیده است امری شگفت انگیز و قابل تقدیر است.

روی ضعف سکه:

"ایستاده در غبار" با وجود بازسازی های درست، پر زحمت و تاثیر گذارش متاسفانه از نظر احساس و درگیر کردن مخاطب از نظر حسی و همزاد پنداری آنچنان موفق عمل نمی کند.

بخش کودکی حاج احمد متوسلیان خسته کننده است اما با ورود به جنگ و بخش های بازی هادی حجازی فر در نقش حاج احمد متوسلیان اثر در روند جذب مخاطب قدم می گذارد.

"ایستاده در غبار" مهدویان نسبت به «آخرین روزهای زمستان» به جهت محدودیت در صداهای ضبط شده و مستندی که در دست کارگردان وجود دارد و فیلم بر اساس آن و روایات بازسازی و به جلو می رود ضعیف تر است.

به هر حال "ایستاده در غبار" به جهت پرداخت متفاوت، خلاقانه و بازسازی های تاثیر گذارش فیلمی قابل احترام و تحسین برانگیز است اما ضعف هایی در خود دارد. محمد حسین مهدویان از جهت استقلال فکر و عقیده به عنوان شخصیتی مستقل حرفهای زیادی برای گفتن دارد و از لحاظ به تصویر کشیدن اثر براساس فکر و خلاقیتش تصویری جدید را در سینمای ایران رقم زده است، این امید وجود دارد که با این جوانی و استعداد متفاوت و بروز آن در فیلمی چون "ایستاده در غبار" شاهد شکوفایی بیشتر در ادامه راه باشیم.

مصطفی زبرجد