سیما سادات رفیعی، کارشناسی زیست شناسی گیاهی
عضو انجمن تحقیقات طب سنتی ایران
نکاتی در مورد شربتشربت محلول شکر است که میوه ای یا آب میوه ای یا ماده خوش عطر و مزه دیگری در آن پخته می شود، یا به آن اضافه می شود و مقداری از آن را برای نوشیدن رقیق میکنیم.پایه همه شربت ها شیره شکر (یا به اصطلاح قدیم تر شربت قند) است.
گوشت همه میوه ها حاوی سلولز است و این ماده هرگاه در آب پخته شود ذرات آن در آب شناور می مانند. در نتیجه شربت ما هرگز کاملا صاف و بلوری نخواهد شد. اما اگر بخواهیم شربت ما مطلقا بلوری باشد، باید نخست آب میوه را بگذاریم ته نشین شود، سپس روی بلوری آن را بگیریم و درشربت بریزیم یا آن که میوه را آنقدر در شربت نجوشانیمکه ذرات سلولز آن در شربت شناور شوند.
شربت شکر را اگر زیاد غلیظ بگیریم ممکن است پس از سرد شدن شکرک ببندد. برای جلوگیری از شکرک بستن می توان اندکی ماده ترش (جوهرلیمو یا آبلیمو) به شربت اضافه کرد، اما اگر شربت را به اندازه کافی رقیق بگیریم این کار لازم نیست.
شربت قند
۶ پیمانه شکر را با ۳ پیمانه آب در دیگ بریزید و روی آتش ملایم به هم بزنید تا شکر کاملا حل شود و چند جوش بزند. قوام آوردن شیره شکر لازم نیست. دیگ پختن شیره شکر بهتر است از مس سفیدکرده یا فولاد رنگنزن یا لعابی باشد.
سکنجبین
۱ لیتر آب را روی آتش تیز به جوش بیاورید، ۲ کیلو شکر در آن بریزید و هم بزنید تا حل شود. سپس ۲-۳ پیمانه سرکه انگور اضافه کنید و ۱۰-۱۵ دقیقه بجوشانید. بردارید و صاف کنید. برای نوشیدن، سکنجبین را با آب و یخ در لیوان بریزید و هم بزنید. اگر به جای شکر و آب از شیره انگور استفاده کنید سرکه شیره به دست می آید. سکنجبین مزاجمتعادلیداردو برای باز کردن افطار مناسب می باشد.
وبرای کاهش عطش وآماده کردن معده به پذیرش غذای بعدی بسیار مفید است. سرکه شیره برای اصلاح خون و خونسازی مفید است.
خاکشیر یخمال
نیم پیمانه خاکشیر پاک کرده را در یک پارچ بریزید و خوب به هم بزنید. پس از جوشاندن یه پارچه متقال در صافی سیمی پهن کنید و شربت را از ان بگذرانید.خاکشیر مقوی معده و هاضمه و ملین طبع است.
سرکه شیره خیارخیار پوست گرفته و رنده شده را با مقدارییخ و کمی آب در سرکه شیره بریزید و به هم بزنید.
سکنجبین خیارخیار را پوست کنده رنده یا ساطوری کنید و درمقدار مناسبی سکنجبین و آب بریزید و با کمی یخ میل کنید.
شربت تخم شربتیتخم شربتی ریگ شور شده را در آب بخیسانید تا لعاب بدهد، سپس با شربت شکر و یخ دریک لیوان بریزید و هنگام نوشیدن هم بزنید تا تخم شربتی شناور شود. همچنین می اوان مقداری گلاب یا عرق بیدمشک هم به این نوشیدنی اضافه کرد.
شربت گلاب و تخم شربتیشکر یا شیره شکر را در یک لیوان سر خالی آب حل کنید. تخم شربتی خیسانده را در صافی بریزید تا آب آن برود، سپس با گلاب به محلول شکر اضافه کنید و هم بزنید. مقداری یخ اضافه کرده و میل کنید.
شربت تمرهندیهسته و لیف های میوه را جدا کرده و از شب تا صبح در مقدار مناسب آب بگذارید تا بماند. سپس آن را روی حرارت کم جوشانده تا تمر هندی کاملا پخته و له شود، مقداری شربت قند اضافه کرده و دریخچال قرار دهید تا خنک شود، با مقدارییخ هم می توان میل کرد. بیماران دیابتی فقط باید از مقدار کمی عسل برای شیرینی استفاده کنند.
شربت آبلیمو۴-۵ عدد لیمو، ۴قاشق شیره شکر.
آب لیمو را بگیرید و سعی کنید مقداری از گوشت لیمو در آب آن شناور شوود. دو پیمانه آب را با آب لیمو و شیره شکر در ظرفی بریزید و مخلوط کنید. لیوان ها ار پر از یخ کنید و شربت را روی یخ بریزید.
به جای شیره شکر می توانید همااندازه شکر خشک به کار ببرید ولی در این صورت باید شکر را در آب ساده حل کنید و بعد آب لیمو را به آن بزنید، چون شکر در آب لیمو به سختی حل می شود.
این شربت برطرف کننده عطش و خارج کننده اخلاط سوخته سوداوی و لزج از بدن می باشد و مصرف مداوم آن باعث حفظ سلامتی بدن میگردد.
شربت آلبالو۱ کیلو آلبالو، ۲ کیلو، شکر.
شکر را در آب بریزید و بگذارید چند جوش بزند و در صورت لزوم صاف کنید. دم آلبالو را گرفته، بشویید و در یک کیسه ململ ببندید و بگذارید در شربت چند جوش بزند. وقتی که شربت به اندازه دلخواه رنگ و مزه گرفت کیسه آلبالو را بیرون بیاورید. یک سوم لیوان را از این شربت ریخته و باقی را با آب پرکنید.
این شربت حاوی انواع ویتامین ها و املاح می باشد که برای رفع ناراحتی های کبدی، گوارشی، غلظت خون و چربی خون بسیار مفید است.
شربت آلوآلو بخارا یا آلوی سیاه به مقدار لازم، آب وشکر.
مقداری آلوی درشت و رسیده و شیرین را به خوبی شسته و در طرفی ریخته و آب اضافه کنید تا جایی که روی آلو ها را بگیرد، روی حرارت قرار داده تا کاملا پخته شود سپس آن را صاف کرده و تقریبا هم وزن آلو ها گلاب اضافه کرده روی حرارت ملایم بگذارید تا قوام بیاید این مایع در حکم مایه شربت است. مقداری از آن رادرآب خنک ریخته و میل نمایید. این شربت ملین، برطرف کننده تشنگی و رفعکننده صفرا است به خصوص برای افراد با مزاج گرم و خشک و در فصل تابستان.
شربت تمشک، توت فرنگی، شاه توت۱ کیلو تمشک یا توت فرنگی یا شاه توت، ۲ کیلو شکر.
شکر را در ۴ پیمانه آب بجوشانید و در صورت لزوم صاف کنید. میوه را در کیسه بریزید، در کیسه را گزه بزنید و در شربت بگذارید تا چند جوش بزند. وقتی شربت رنگ و مزه داخواه را گرفت کیسه را از شربت بیرون بیاورید و بردارید و بگذارید تا خنک شود.
شربت شاه توت را می توان با آب شاه توت هم درست کرد. آب شاه توت را در دیگ به جوش آورید، شکر به آن اضافه کنید و هم بزنید تا حل شود.
شربت زرشکزرشک آبگیری ۵۰ گرم، عسل به مقدار لازم.
ابتدا زرشک را پاک کرده و با آب سرد بشویید. ۶-۸ لیوان آب در ظرفی ریخته تا خیس بخورد. بعد از ۲۴ساعت در مخلوط کن ریخته و مخلوط کرده، سپس در ظرفی ریخته و در یخچال نگه داری شود. هربار مقداری عسل به آن اضافه کرده و میل شود.
این شربت برای افرادی که مزاج گرم و خشک دارند به خصوص در فصل تابستان یسار مفید است.
شربت به لیمو۲ کیلو به، ۲ کیلو شکر، ۴ عدد لیموی شیرازی.
به را بشویید، تخم بگیرید و رنده کنید و چند ثانیه در مخلوط کن بگردانید. نصف شکر را روی به بپاشید و بگذارید شب بماند. ابتدای صبح یک لیتر آب را به جوش بیاورید و کتری را خاموش کنید تا از جوش بیفتد سپس روی به بریزید. نزدیک ظهر شربت را از پارچه صافی بگذرانید و تفاله را فشار دهید تا آب آن گرفته شود. نصف دوم شکر را به شربت اضافه کنید و روی آتش ملایم به جوش آورید و بگذارید چند جوش بزند. سپس آب لیمو را بگیرید، در شربت بریزید و بعد از دو سه جوش بردارید.
شربت سیب و زرشک و لیموآب زرشک ۴۰۰گرم، آب سیب رسیده ۴۰۰ گرم، آب لیموی تازه ۲۰۰ گرم.
مواد را با هم مخلوط کرده با مقداری شکر مخلوط کنید تا به قوام شربت برسد. در صورتی که زرشک تازه موجود نبود مقداری زرشک خشک را در ۴ برابر آن آب یک شب بخیسانید و روز بعد بجوشانید تا یک سوم آب ان بماند و سپس صاف کنید.
این شربت برای تپش قلب، اضطراب، تهوع و بی اشتهایی مفید است.