نگاهی به فیلم قاتل تزار؛
وقتی دیوانگان راوی داستان قتل تزار می شوند!
بخش فیلم های کلاسیک از بخش های جذابی است که در بسیاری از جشنواره های مطرح جهان وجود دارد و بهانه ای است برای مرور فیلم های قدیمی و جذاب که هنوز هم تماشایشان خالی از لطف نیست.
تاریخ انتشار : يکشنبه ۹ ارديبهشت ۱۳۹۷ ساعت ۱۳:۴۸
در همین راستا بخش فیلم های کلاسیک در جشنواره فیلم فجر نیز گنجانده شده است تا از این طریق بینندگان این فرصت را داشته باشند تا برخی از فیلم های جذاب قدیمی را مرور کنند. یکی از فیلم های حاضر در بخش فیلم های کلاسیک سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر فیلم قاتل تزار ساخته کارن شاه نظروف کارگردان شوروی سابق و روسیه فعلی است.
این فیلم دقیقا در آخرین سال حکومت شوروی یعنی در سال ۱۹۹۱ ساخته شده است. داستان فیلم درباره یکی از مهمترین وقایع تاریخ روسیه یعنی قتل تزار و خانواده اش توسط انقلابیون کمونیست در سال ۱۹۱۸ میلادی است.
انقلاب بولشویکی که در سال ۱۹۱۷ در امپراطوری روسیه و در یکی از بزرگترین کشورها و قدرت های جهان اتفاق افتاد یک واقعه بسیار مهم تاریخی بود و قتل تزار که یک سال پس از انقلاب روسیه اتفاق افتاد از نظر بسیاری یکی از مهمترین اشتباهات انقلابیون بود. هر چند که تا سال ها شوروی کمونیستی به دفاع از این تصمیم پرداخت.
همین حساسیت ها باعث شده بود که پرداختن به این داستان در شوروی کمونیستی کار ساده ای نبود. در واقع فیلمساز تنها یک راه داشت و آن هم ساخت فیلمی بر اساس ایدئولوژی موجود، اما فیلم قاتل تزار که در آخرین سال شوروی ساخته شده است سعی کرده تا حد زیادی بی طرفانه در این داستان نگاه کند.
شیوه روایت فیلم نیز در نوع خود جالب توجه است. داستان فیلم از یک آسایشگاه بیماران روانی در شهری کوچک در شوروی آغاز می شود. در ادامه متوجه می شویم این همان شهری است که تزار در آن به قتل رسیده، روانشناسی از مسکو برای کار به این شهر می رود، این از نظر همه عجیب است که او موقعیت کاری در پایتخت را رها کرده و به شهر دورافتاده آمده است، اما روانشناس دلایل شخصی دارد و از آن مهمتر اینکه تصور می کند که در یک شهر کوچک می تواند به عنوان یک روانشناس واقعی به کارش بپردازد.
یکی از عجیب ترین بیماران آسایشگاه مردی است که ادعا می کند قاتل تزار است، این در حالی است که قاتل تزار در سال ۱۹۳۸ در بیمارستانی در مسکو بر اثر ناراحتی معده درگذشته است، در ابتدای فیلم به نظر می رسد که این مرد بیشتر مبتلا به نوعی از شیزوفرنی است و این صحبت ها به دلیل بیماری اوست اما با گذشت زمان پزشک تازه وارد با دیدن نشانه هایی عجیب در این مرد تصمیم می گیرد تا به مورد او بیشتر توجه کند، از جمله اینکه هر سال در تاریخی خاص زخمی دور گردن مرد دیده می شود، شبیه به اینکه می خواسته اند او را خفه کنند و یا اینکه او هر سال همزمان با تاریخ مرگ قاتل تزار دچار درد معده شدید می شود! یعنی همان بیماری که قاتل تزار بر اثر آن درگذشته!
روانشناس تازه وارد با این بیمار همراه می شود و همزمان ما تزار و خانواده اش را هم می بینیم، پس از مدتی دکتر تبدیل به تزار می شود و به نوعی پزشک روانشناس در روایت این داستان با بیمارش همراه می شود.
به نظر می رسد کارن شاه نظروف با استفاده از این ایده سعی کرده است تا به نوعی از سانسور شوروی در آن دوران فرار کند و این داستان را کاملا به دیوانگان نسبت دهد!
زیرا در طول فیلم تزار را بیشتر انسانی عادی می بینیم و خانواده اش نیز همینطور، تنها پسر تزار کودکی بیمار و ضعیف است، در واقع تصویری که تزار و خانواده اش می بینیم با تبلیغات حکومت کمونیستی شوروی بسیار متفاوت است! تزار قدرتمند و هیولایی که کمونیست ها از آن یاد کرده بودند تبدیل به انسانی قابل ترحم می شود که حتی شیوه به قتل رساندن او و خانواده اش نیز بسیار ناجوانمردانه و زشت جلوه می کند.
با در نظر گرفتن محدودیت هایی که در شوروی سابق وجود داشته، ساخت فیلم قاتل تزار در آن دوران نیاز به شهامت زیادی داشته است، کارگردان این فیلم در آن زمان با گروهی بین المللی و به زبان انگلیسی این فیلم را ساخته است، مالکوم مک داول بازیگر بریتانیایی در این فیلم در نقش قاتل تزار حضور دارد و فیلم محصول مشترک شوروی و بریتانیا است.
نکته جالب توجه در فیلم این است که شخصیت روانشناس با نقش آفرینی آلک یانکووسکی بازیگر سرشناس شوروی سابق زمانی که جزئیات مرگ تزار را از زبان بیمارش متوجه می شود به مانند تزار می میرد، شاید تمثیلی از این باشد که نزدیک شدن بیش از اندازه به حقیقت دردسر ساز و حتی کشنده است.
به هر روی تماشای این فیلم پس از ۲۷ سال هنوز هم جذاب است و حضورش در بخش فیلم های کلاسیک این دوره از جشنواره غنیمی است برای دوست داران سینما.
نرگس خرقانی/منتقد
کد مطلب: 15673
