به پیشواز جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم فجر
قواعد بازی
حاشیه‌های جشنواره‌ی سینمایی فجر امسال حتی قبل از معرفی فیلم‌ها شروع شد!
تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۲ دی ۱۳۹۴ ساعت ۱۵:۰۷
حاشیه‌های جشنواره‌ی سینمایی فجر امسال حتی قبل از معرفی فیلم‌ها شروع شد! به‌محض معرفی پوستر جشنواره، موجی از اظهارنظر و البته انتقادهای تند راه افتاد که هنوز هم فروکش نکرده است. پوستر جشنواره که معمولا به‌عنوان معرفی تمام نمایی از حال‌و‌هوای جشنواره طراحی می‌شود، امسال با پردازشی گرافیکی روی عکسی شناخته شده از زنده‌یاد خسرو شکیبایی طراحی شده است. پوستری خنثی که چندان مناسبتی با نماد تبلیغاتی اصلی یک جشنواره‌ی بین‌المللی ندارد.
در این‌که خسرو شکیبایی بزرگ‌ترین بازیگر سینمای ما در دوره‌ی بعد از انقلاب است کم‌تر کسی تردید دارد. شکیبایی اسمی بزرگ و معتبر است که حریم و حرمت شایسته‌ای در سینما برای خود رقم زد، و بعد‌هم که کوچ زودهنگام و دردناکش آتش شد و به‌جان علاقه‌مندان سینما افتاد. اما انتخاب عکس یک بازیگر یا کارگردان، یا تهیه‌کننده، یا... برای پوستر اصلی جشنواره اقدامی نامتعارف و عجیب است و ذهن اهالی سینما را آشفته کرده! اگر این پوستر برای بخش بزرگ‌داشت شکیبایی طراحی شده بود، نه تنها ایرادی بر آن وارد نبود که برعکس، می‌شد به‌عنوان اقدامی حرفه‌ای و شایسته آن‌را ستود. اما حالا و در شرایط فعلی به‌نظر می‌رسد این اقدام و این انتخاب، صرفا حاشیه‌ای تازه برای جشنواره ساخته و ارزش کیفی خاصی به آن اضافه نکرده. صد البته که پوستر زیبا طراحی شده، نگاهی حرفه‌ای به‌مقوله‌ی زیبایی‌شناسی سینمایی دارد، و بازیگری ممتاز را به‌عنوان نماد انتخاب مرده، اما بحث اصلی این است که پوستر جشنواره باید معرفی جشنواره باشد، حال‌و‌هوای فرهنگی سال را نمایندگی کند، و نشانه‌هایی از جامعه‌ی کوچک سینمایی در آن دیده شود. صد البته که اشتباه عجیب مدیران جشنواره در معرفی اشتباه طراح و حاشیه‌های این اتفاق نیز مزید بر علت شد تا رونمایی از پوستر به‌جای اعلام شروع برنامه‌های اصلی جشنواره عملا زنگ آغاز حاشیه‌ها باشد! به‌نظر می‌رسد جشنواره‌ی امسال که شلوغ و پر از اسم‌های بزرگ است باز‌هم آبستن اتفاقات حاشیه‌ای فراوانی خواهد بود. و انگار نه انگار که این جشنواره سال‌هاست برگزار می‌شود و با کمی دوراندیشی برنامه‌ریزی منسجم برای اقدامات این چنینی اصلا کار سختی نیست.
دو / در ستایش پنهان‌کاری
نه، فقط هم این‌طوری نیست که بخواهیم اقدامات جشنواره‌ای‌ها را زیر سئوال ببریم. انصاف حکم می‌کند تصمیم درخشان و هوش‌مندانه‌ی امسال‌شان را هم ستایش کنیم. عدم معرفی اعضای هیئت انتخاب تا زمان قطعی شدن فیلم‌ها از بهترین افدامات صورت گرفته در سال‌های اخیر بود. روالی تازه که موجب حفظ آرامش هیئت انتخاب، امکان بررسی آثار در فضایی آرام و به‌دور از هوچی‌گری و البته ناتوانی سازندگان آثار متوسط در جنجال سازی و هیاهو بود. هیئت انتخاب که البته درباره‌ی ترکیب نامتقارن اعضایش گفتنی زیاد است در نهایت موفق شد فیلم‌ها را که امسال سخت‌گیرانه‌تر از همیشه در موعد مقرر تحویل داده شده بود در فضایی آرام و در یک بازه‌ی زمانی مناسب ببیند، و معرفی آثار برگزیده با واکنش اعتراضی حداقلی روبه‌رو شد.
پنهان کاری البته اقدامی ستودنی نیست، اما وقتی فضای سینمای ایران پر از ناله و شِکوه و شکایت و مظلوم‌نمایی و آه جان‌سوز و فریاد گوش‌خراش است، شاید باید به مدیران جشنواره حق داد که چنین انتخاب متفاوتی داشته باشند. البته اغلب جشنواره‌های معتبر دنیا از معرفی اعضای هیئت انتخاب خودداری می‌کنند و این رویه‌ی غلطی که سالیان سال در جشنواره‌های داخلی رواج داشت لازم بود که یک‌بار برای همیشه متوقف شود. هیئت انتخاب که بسیاری معتقدند تمام سلیقه‌های سینمای ایران را نمایندگی نمی‌کند و یک‌دست و توصیه‌پذیر است، کار خود را به‌شکلی حرفه‌ای انجام داد و حالا وقت آن رسیده تا با تماشای فیلم‌های بخش‌های اصلی و فرعی و مقایسه با آثار کنار گذاشته شده به توانایی این گروه نه چندان خشن در انتخاب برگزیده‌ها نمره‌ی قبولی یا عدم قبولی بدهیم.
سه / زمین سوخته
عرف غلط و زننده‌ای که در فضای بعد از جشنواره همیشه راه می‌افتد، امسال هم به‌قوت خود باقی است! اعتراض‌های عجیب و بعضا زننده از سوی فیلم‌سازانی که آثارشان بیرون از جشنواره گذاشته‌اند. حضور در هر رقابتی به‌معنای پذیرش قواعد‌بازی است، و طبیعتا کسی انتظار نداشته که هیئت انتخاب امسال بتواند همه را راضی نگه دارد. فارغ از این که به‌نظر می رسد در بعضی انتخاب‌ها بیش‌تر اسم و رسم کارگردان مورد توجه بوده و البته که تا زمانی که فیلم‌ها دیده نشوند، امکان قضاوت نیست.
اهالی سینمای ایران بعد از این همه سال لابد تمام شرایط را می‌شناسند، و هم از این‌رو این شکل اعتراض به انتخاب‌ها، روند برگزاری و اتفاقات متن و حاشیه‌ی جشنواره کمی دور از ذهن و عجیب است. واقعیت این است که این زمین سوخته، این خاک آشفته، این جشنواره‌ی معیوب همه‌‌ی دار و ندار سینمای ایران است. حفظ حرمتش واجب است و البته که انتقاد را هم می‌توان چنان طرح کرد که به پیش‌رفت و بهبود کمک کند. باید صبر کنیم و ببینیم جشن ملی سینمای ایران امسال با چه اتفاقات خوش‌آیند و ناخوش‌آیندی هم‌راه خواهد بود.
حمید سلیمی
کد مطلب: 4151
