مراسم نکوداشت شش دهه فعالیت هنری و فرهنگی محمدعلی کشاورز که بهعنوان "پدر سالار سینمای ایران" از او یاد میشود، شامگاه گذشته، ۲۷ دیماه برگزار شد. هنرمندی که از سوی دوستدارانش اینگونه توصیف شد، "دانههای دلش پیداست".
تحریرنو: مراسم نکوداشت محمدعلی کشاورز، شامگاه ۲۷ دیماه با حضور هنرمندان و کارگردانان مطرح سینما و تلویزیون و دوستدارانش در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد.
ایرج راد، اکبر عالمی، اردشیر منظمی، جمشید هاشمپور، اکبر زنجانپور، حسین محجوب، مسعود فروتن، محمد متوسلانی، کمند امیرسلیمانی، سعید امیرسلیمانی، آناهیتا همتی، فریبا کوثری، آرام جعفری، فردوس کاویانی، سعید سلطانی، اسماعیل عفیفه، فرهاد بشارتی، اکرم محمدی، فرحناز منافیظاهر، فریما فرجامی، داریوش اسدزاده، بهروز بقایی، احمد مسجدجامعی، محمود پاکنیت، دکتر سعید آبادی (دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران)، بیژن محتشم، خسرو خورشید، محمود کلاری، محمود بصیری و... از جمله هنرمندان و چهرههایی بودند که به پاس شش دهه فعالیت هنری محمدعلی کشاورز در این مراسم حاضر شدند.
در ابتدای این مراسم که اجرای آن بر عهدهی اصغر همت بود، این بازیگر تئاتر و تلویزیون گفت: محمدعلی کشاورز عزیز، یکی از قافلهسالاران تئاتر این مملکت است. هنوز هم وقتی که شما کارنامهی او را بررسی میکنید، علیرغم اینکه سه دهه گذشته است ما به آن شکلی که باید و شاید از وجود او و خیلی از این عزیزان محروم بودیم. اینها بودند که از تئاتر آمدند و به سینما آبرو و حیثیت دادند.
وی در ادامه گفت: سال ۴۸ وقتی که ما هنوز دانشآموز بودیم و در شیراز تئاتر کار میکردیم، اولینبار چشمم به جمال آقای کشاورز روشن شد. اسمش را زیاد شنیده بودیم. در کنار آقای انتظامی و آقای نصیریان به تئاتر شیراز آمدند. ما خیلی کوچک بودیم و اینها را نگاه میکردیم و آیندهی خودمان را در سیمای آنها میدیدیم و یک وجدی در ما بهوجود میآمد آن موقع آقای کشاورز ۳۷ ساله بود اما الان ۶۰-۷۰ سالههای تئاتر در گوشه و کنار این مملکت بدون اینکه استفادهای از آنها بشود عمرشان را میگذرانند.
اصغر همت سپس گفت: نمیخواهم درد دل کنم، بهدلیل اینکه جشنی گرفته شدهاست و درد دل هم زیاد است. اما اینجایی که تنش به شهرداری برمیگردد (فرهنگسرای ارسباران)، چند سالی است علاوه بر آن چیزهای سنتی که ما از آنها میدانیم در جهت فرهنگ و هنر هم اهتمام بهخرج میدهد. هرچند خیلی از جاها کم کاری میکنند اما حداقل دلمان خوش است که یک گوشهی چشمی به عالم فرهنگ و هنر هم هست. از طرفی وقتی آنطرف را هم نگاه میکنی، میبینی که همهی اینها اعمال سلیقه است که به استثنا، یکی دو درصد هم بهنفع ماست.
ایرج راد، مدیر عامل خانهی تئاتر با بیان این مطلب که امشب شب فوقالعاده ای است، گفت: این همه شور و عشق، همه بهخاطر محمدعلی کشاورز که از برجستهترین هنرمندان این مملکت است، جمع شده. خوشحالم و میدانم که همه با عشق و علاقه، رغبت و با میل و رضا به این مراسم آمدهاید و کسی شما را مجبور نکرده است و این خیلی ارزشمند است.
راد گفت: محمد علی کشاورز یکی از هنرمندان بزرگی است که نهتنها در عرصهی هنر بهعنوان انسانی بزرگ از او یاد میشود، بلکه انسانیتاش زبانزد عام و خاص است.
راد همچنین درباره ویژگیهای شخصیتی و هنری محمد علی کشاورز گفت: این هنرمند جوانان را دوست داشت و به آنان کمک میکرد و از آن دسته بازیگرانی نبود که یک جوان روی صحنه بیاید و او برایش ارزش قائل نشود. نهتنها در این زمینه بلکه در گروه تئاتر عمومی نیز بهعنوان یکی از فرهیختگان شاخص همه از وجودش بهرهمند میشدند.
در بخش دیگری از این مراسم از اکبر عالمی به عنوان کسی که به سینمای بیرونق ما رونق داد یاد شد و از او دعوت شد تا در سخنانی احساسش را نسبت به محمدعلی کشاورز بگوید.
اکبر عالمی در این مراسم با اشاره به محمدعلی کشاورز این جمله را که "نقش آنان که راه خود را به درستی یافتهاند، دیرپایست" بیان کرد و ادامه داد: مصداق کامل ۸۴ سال زندگی پربار و سرشار از آبرو، محمدعلی کشاورز است. کارهایی که اگر هرکدام را با شتاب هم بخوانیم تمام نمیشود.
عالمی در میان حضار گفت: محمدعلی کشاورز مصداق کامل نسلی غیرقابل تکرار است. هیچ پدیدهای بدون سابقه نه برای یک فرد و نه برای یک ملت اتفاق نمیافتد. میلیمتر به میلیمتر قلههای افتخار را پیمود تا به اوج و اینجا رسید که شما هنرمندان و اندیشمندان به پاس خدمات او در عرصهی نمایش گردهم آمدید.
او سپس به آثار هنری این هنرمند اشاره کرد و گفت: محمد علی کشاورز هر اثری را بازی کرد ماندگار شد، آنتیگون، آندورا، ادیپ شهریار، استریندبرگ، عاشق مترسک، لبخند باشکوه آقای گیل و شماری دیگر.
او سپس به نقش ماندگار محمد علی کشاورز در "داییجان ناپلئون" اشاره کرد و گفت: نقش او در این مجموعه بسیار ماندگارتر از خود رمان ایرج پزشکزاد است. "دایی جان ناپلئون" بسیار تحسینبرانگیز بود.
اکبر زنجانپور هم در سخنانی گفت: خوشحالم بهخاطر تجلیل از محمدعلی کشاورز امشب در خدمت شما هستم. اولینباری که در خدمت این هنرمند بودم در سریال "آتش بدون دود" بود. سپس در سال ۵۵ "شطرنج باد" را در خدمت ایشان بودم و همچنین تئاترهایی که از این هنرمند دیدم.
زنجانپور در ادامه گفت: چیزی که میتوانم بگویم این است که آدمها در زندگیشان از تولد تا پایان، حرکت میکنند، مراحل را طی میکنند و خمیده میشوند اما آدمهای هنرمند بهویژه محمدعلی کشاورز اینطور نیستند. او یک نفر است از تولد شروع کرد و به اینجا رسید ولی همین یکنفر چندین آدم را با خودش جلو برد، یعنی این آدمها را زندگی کرد. یعنی یک کشاورز با صد نقشی که ایفا کرد. حال ببینید بازیگرانی مثل کشاورز چهقدر آدمها را تجربه کردهاند نباید بگذاریم این هنرمندان گوشه تنهایی بروند.
فریماه فرجامی که به هنگام آمدن روی سن با تشویق حاضران روبهرو شد، در ابتدا گفت: از همه سپاسگزارم، بهخاطر شما کار میکنم، بهخاطر شما زندگی میکنم و زنده هستم و بهخاطر شما تئاتر و سینما را تکرار میکنم.
او سپس گفت: آقای کشاورز عاشق شما هستم. بهخاطر کارهای خوبی که کردید از شما سپاسگزارم. همیشه به یادتان هستم. مادر را یادم هست آقای کشاورز.
سپس محمدعلی کشاورز بهسختی بهروی جایگاه آمد و حضار این هنرمند را ایستاده تشویق میکردند.
کشاورز ابتدا در سخنانی گفت: در درجهی اول از دوست دیرین خودم آقای صافی (مدیر فرهنگسرای ارسباران) که در تمام دوران برای مملکت ما زحمت کشیده است، تشکر میکنم و دوم از آقای دعایی (مدیر مسئول روزنامه اطلاعات) که از علمای بسیار فهمیدهی این مملکت هستند. اگر روزنامهی اطلاعات را بخوانید، میبینید که هیچ مسالهای ندارد.
کشاورز خطاب به حاضران گفت: مخلص همهی شما هستم. امشب یکی از شبهای خاطرهانگیز من است برای اینکه در میان مردم مملکت خودم هستم. عزیزان من، من هر کاری کردم، از شما مردم ایران الهام گرفتم و فقط مردم ایران.
این هنرمند همچنین با بیان این مطلب که به جوانان توصیه میکنم در این راه که قدم برداشتهاند مملکت خودشان را بشناسند، گفت: من جایجای مملکت خودم را دیدم به جوانان نیز توصیه میکنم جایجای مملکت خود را بشناسند. بروید و ببینید. ما که از گردونه خارجیم اما شما جوانان هستید که مملکت عزیز ما را پیش خواهید برد. جوانان باید سرزمین خودشان را بشناسند. وقتی در یک سناریویی نقشی را به شما دادند به فرض، اگر در بلوچستان کار میشد، بروید و ببینید که چه بوده است احساسات و عواطف آنها را بشناسید.
کشاورز همچنین در این مراسم مطرح کرد: مهمتر از چیزهایی که گفتم این است که هنرمند باید نجیب باشد. مملکت خودش را دوست داشته باشد همانطور که سرزمین خودش را دوست دارد و در راه آن کشته میشود. ممنونم از اینکه بهخاطر من اینجا آمدید تا به همهی شما بگویم خانمها و آقایان چاکر و مخلص شما هستم.
محمدعلی کشاورز در پایان سخنانش گفت: شاد باشید. مملکتتان را دوست داشته باشید. به فکر اینکه خارج از کشور بروید و در آنجا زندگی کنید نباشید. خارج از ایران زندگی نیست. هرچه هست در مملکت خودمان هست، چه از نظر ادبیات چه موسیقی چه نقاشی، اول از همه ایران عزیز.
در پایان این مراسم با حضور هنرمندان از تمبر اختصاصی محمدعلی کشاورز رونمایی شد.