آیدین آغداشلو: هنوز شرایط حضور کریستی در ایران فراهم نشدهاست و مشکلات مربوط به بانک، بیمه، گمرک و خرید آثار هنرمندان خارجی هنوز هم مطرح است.
آیدین آغداشلو دربارهی احتمال برگزاری حراجی کریستی در ایران اظهار کرد: برای اینکه یک حراجی بتواند در کشوری برگزار شود، باید مقدمات حضور آن حراجی در کشور فراهم شود. حدود هفت یا هشتسال پیش، قرار بود حراجی کریستی به ایران بیاید اما بهعلت مسائل حاشیهای مانند مشکلات مربوط به گمرک، بانک و بیمه این امکان فراهم نشد. اکنون نیز شرایط تغییری نکرده است.
این هنرمند پیشکسوت همچنین بیان کرد: البته نکتهی مهم دیگر این است که جای صحبت وجود دارد که آیا این حراجی در ایران میتواند توفیقی بدست بیاورد یا نه؟ اکنون در ایران سالی یکبار حراجی تهران برگزار میشود و در کار خود هم موفق است و در بازارهای داخلی خریداران مهم را به خود جذب کردهاست. البته در کریستی هم که آثار ایرانی توسط ایرانیها خریداری میشود.
او افزود: نکتهی دیگری که در اینجا مهم به نظر میرسد این است که آیا بازار ایران برای هنرمندان غیر ایرانی که آثارشان در دبی به فروش میرسد امکان جذب دارد؟ آیا مجموعهداران ایرانی حاضر هستند که آثار مصری و لبنانی را بخرند یا فقط به آثار ایرانی توجه میکنند؟ باید این موضوعات برای حضور کریستی در ایران بررسی شوند وگرنه در شرایط کلی چرا باید با حضور کریستی در ایران مخالف باشیم؟ طبعا هر قدر که ایران از نظر هنر در توجه باشد، به نفع ما است. ولی اینکه این برنامه چهطور اجرا شود؟ نکتهای است که نیاز به بررسی دارد.
او در پاسخ به این سوال که به نظر میرسد حراجی کریستی به هنر ایرانی جهت داده است، اظهار کرد: مساله فقط حراجی کریستی نیست. بنامز و ساتبی هم هستند که آثار هنر ایرانی در آنها شرکت میکند و واقعیت این است که شرکت آثار ایرانی در این حراجیها و فروششان نوعی از الگو را بهوجود میآورد که به واسطهی آن هنرمندان جوان کارشان را با آنها تنظیم میکنند ولی این نیز فقط مختص حراجیها نیست. در بینالها، نمایشگاهها و گالریها که آثار هنری به فروش میرسد این اتفاق میافتد.
این هنرمند پیشکسوت در پاسخ به این پرسش که با توجه به تعلیق قانون یکدرصد و بیتوجهی موزهی هنرهای معاصر به خرید آثار هنری چهقدر شرکت آثار هنرمندان ایرانی در حراجیهای خارجی موجب خالیشدن گنجینههای ایران از آثار هنری میشود، اظهار کرد: این یک مسالهی اقتصادی فرهنگی است. اگر یک هنرمند مجموعهی آثار خود را در کشوری که زندگی میکند نتواند بفروشد و خریداران آثارش را نخرند تا منافع اقتصادیاش تامین شود، مجبور است بازار دیگری را برای فروش آثار خود جستوجو کند و این موضوع هم فقط محدود به حراجی نیست.
او بیان کرد: هنرمندانی که آثار خود را ارائه میکنند آنها را فقط به حراجیها نمیفرستند بلکه این آثار در گالریها، بازارها و... نیز ارایه میشود. البته اکنون بازار داخلی از آثار هنری هنرمندان ایرانی حمایت میکند و آنها در ایران خریداری میشوند در نتیجه برخی از این آثار در ایران میمانند. و این دلنگرانی که این آثار از کشور خارج میشوند، کمتر میشود.
آغداشلو افزود: با این همه مسئولان به خرید آثار هنری توجه نمیکنند، نه تنها موزهی هنرهای معاصر آثار هنری را خریداری نمیکنند بلکه مراکز مختلف نیز در این زمینه اقدامی نمیکنند حتی با وجود اینکه مجلس شورای اسلامی بهشکل قانونی تایید کردهاست که باید آثار هنری خریداری شوند اقداماتی در این زمینه انجام نمیشود. شاید اصلا مسئولان علاقهای به خرید این آثار ندارند شاید هم بحث بودجه مطرح است.
او در پاسخ به این پرسش که چقدر بحث نظارت دولت را بر نحوهی شرکت آثار ایرانی در حراجیها موجه میداند، گفت: هنرمندان ایرانی که در ایران هستند و آثار خود را در خارج از ایران به نمایش میگذارند نیاز چندانی به نظارت ندارند و اینکه دولت بخواهد نظارت بکند، باید ببینیم به چه صورتی میخواهد اینکار را انجام دهد؟ اگر منظور از نظارت سانسور نباشد و این کمک در بخش بیمه، گمرک و حمل و نقل باشد هر کمکی در این زمینه مناسب است.
آغداشلو ادامه داد: البته باید به این نکته توجه کرد که بخش ارسال آثار به این حراجیها چند مسیر دارد. یکی از راههای ارسال آثارهنری، استفاده از کانال گالریهاست. راه دیگر این است که هنرمندان خود بهصورت مستقل در این حراجیها شرکت کنند. فقط کافی است که آدرس، نشانی و ایمیل بانیان این حراجیها را داشته باشیم تا آثار خود را ارسال کنیم در صورتیکه بانیان متوجه شوند که این آثار هنری، با سلیقهی آنها تطبیق دارد آنگاه میپذیرند که اثر در حراجی شرکت کند.
او افزود: یکی دیگر از راههای شرکت در این حراجیها این است که نمایندههای کریستی به ایران بیایند و با هنرمندان و آثارشان آشنا شوند. در همهی این موارد نیز ممکن است که آثار ارائهشده با الگوهای انتخاب آنها هماهنگ نباشد و آثار ارائهشده به کریستی رد شوند. بهطور کلی پذیرش آثار در کریستی به اینصورت است که ممکن است از ۱۰۰ اثر فقط ۲۰ اثر توسط حراجی انتخاب شود.
این هنرمند گفت: برای انتخاب آثار هم فقط بحث معیار کیفیت هنری مطرح نیست، بلکه اثری مورد قبول واقع میشود که پیشبینی شود در حراجی به فروش میرسد. اگر بانیان حراجی فکر کنند که که یک اثر به فروش نمیرسد اصلا آنرا انتخاب نمیکنند چون در این زمینه بحث اقتصاد مطرح است.