ایرج رحمان پور هوره خوانی را بازمعنا کرد
خواننده ی نامدار موسیقی لرستان گفت: "هو" به معنای خوب، برجسته و نیکو است؛ و "ره" یا "راه" نیز به معنای آواز و نغمه؛ از این رو "هوره" می شود نغمه ی خوب، آواز برتر و نغمه ی برجسته.
تاریخ انتشار : شنبه ۲۶ تير ۱۳۹۵ ساعت ۱۵:۳۶
به گزارش تحریرنو، استاد ایرج رحمانپور، در نشست تخصصی سومین روز از جشنواره ی موسیقی نواحی آینه دار، درباره ی ریشه های واژگانی و خاستگاهی نغمه های آوازی "هوره" و "مور" (مویه) در موسیقی منطقه ی لرستان و حوزه ی زاگرس سخنرانی کرد.
این موسیقی دان با توضیح درباره ی مفهوم ها و اصطلاح هایی که به نادرستی تعریف شده است، گفت: در منطقه ی لرستان به بازی کردن می گوییم "باختن"، ساختِ این "باختن" درست مانند "فرهیخته" است؛ "فرهیخته" از پرهیزیدن (فرهیزیدن) ساخته شده که اول "پرهیخته" بوده و بعد، شده است "فرهیخته"، یعنی بسیار پرهیزگار.
وی ادامه داد: متأسفانه شرایط امروز به گونه یی شده است که گویی هرچه با پدیده ها و مفهوم های فرهنگی، زبانی و تاریخی، پیچیده تر برخورد کنیم، علمی تر خواهد بود؛ در حالیکه این طور نیست و باید این مسائل را به سادگی، همچنانکه هستند، تعریف و تفسیر کرد.
رحمان پور گفت: در لرستان، فعلی داریم به نام "چِر"؛ ما نمی گوییم "بخوان" یا "آواز بخوان"، به جایش می گوییم "بِچِر"، این "چِر" همان سرود است که "چِر" تبدیل به "سر" شده و از آن، "سرود" و سرودن" گرفته شده است.
خواننده ی نامدار قوم لُر با مثال دیگری این بحث را پی گرفت و گفت: "دنگ" را ما لُرها به معنای "آواز خواندن" به کار می بریم و "دنگر" را به معنای خواننده؛ و اگر دقت کنیم در می یابیم که این، درست همان "سانگ" (خواندن) و "سانگر" (خواننده) زبان انگلیسی است. این "دنگ" یا "خواندن" را هم مانی و هم مزدک به کار برده اند و آن را نیرویی خدایی دانسته اند.
وی افزود: این را نیز باید بگویم که مزدک و مانی، خود نیز از موسیقی دانان عهد ساسانی بوده اند. البته باربد به باور من نام یک شخص خاص نبوده؛ بلکه به طور کلی به نوازنده های دربار ساسانی "باربد" می گفته اند، مانی به نوعی از خوانندگی اشاره کرده که بسیار شبیه به "هوره" ها و "مور" های موجود در موسیقی لرستان است.
این پژوهشگر موسیقی محلی ایران با اشاره به ارتباط دیرپای زبان و نغمه گفت: زبان، دوقلو و همزاد آواها و نغمه ها است. گویش لُری و گویش های منطقه ی غرب ایران، بازمانده از زبان "پهلوی" است؛ و از این رو، می توان گفت که نغمه ها و آواهای امروزه موجود در مناطق غربی ایران نیز بازمانده هایی از همان روزگار زبان پهلوی است.
رحمان پور گفت: واژه ی دیگری که باید به معنای آن پرداخت، "راه" است، که در ادب فارسی در معنای "نغمه" و "نوا" و "آهنگ" به کار رفته، حافظ می گوید: "راهی بزن که آهی بر ساز آن توان زد". "هوره" یا "هوراه"، ترکیبی است از "هو" و "راه"، در زبان پهلوی، "هو" به معنای "خوب" و "نیکو" است؛ مانند "هوبخت"(خوشبخت)، در لریِ امروز نیز کسی را که در کاری مهارت پیدا کند، می گویند "هوکاره"، یعنی کسی که کار را خوب فراگرفته است.
خواننده ی آلبوم "وانو" ادامه داد: پس بر مبنای آنچه گفته شد، می توان گفت که "هو" به معنای خوب، برجسته و نیکو است؛ و "ره" یا "راه" نیز به معنای آواز و نغمه. از این رو "هوره" می شود نغمه ی خوب، آواز برتر و نغمه ی برجسته.
وی گفت: درباره ی تقسیم بندی دستگاه های موسیقی ایرانی صحبت های بسیاری شده است؛ در روزگاران گذشته (پیش از اسلام) موسیقی ایرانی را بر اساس هفت روز هفته تقسیم بندی کردند. سپس بر اساس ۱۲ ماه سال این تقسیم بندی را انجام دادند که سرانجام در صد سال اخیر این تقسیم بندی منجر شد به نام گذاری هفت دستگاهِ سه گاه، چهارگاه، راست پنجگاه، شور، دشتی، همایون و نوا.
رحمان پور افزود: بسیاری "ماهور" را "ماه و خورشید" معنا کرده اند، درحالیکه این طور نیست. در تقسیم بندی موسیقی ایرانی بر مبنای هفت روز هفته، دستگاهی بوده به نام "مادارُستان"؛ و در تقسیم بندی ۱۲ بخشی نیز دستگاهی بوده به نام مادزُسپان. از طرفی این پیشوند "ما" در منطقه های لُرنشینِ امروز کم کاربرد نیست و در نام هایی چون "مانشت" (کوهی در ایلام) و خورماوا (خرّم آباد به معنای شهر مقدس مادها) به کار رفته است، بنابراین می توان گفت، دستگاه "ماهور" به معنای "نغمه یا آواز مادی" است و ادامه ی همان "مادارُستان" و " مادزُسپان".
این خواننده ی پرآوازه ی موسیقی لرستان ادامه داد: هوره ها و مویه هایی که از گذشته در موسیقی امروزِ لرستان برجای مانده، با هوره ها و مورهایی که در دیگر منطقه های ایران خوانده می شود، متفاوت است، مورها و هوره ها را در لرستان درست در دستگاه می خوانند و بر خلاف دیگر منطقه ها، این طور نیست که خواننده با متر آزاد تا هر جایی که خواست خواندن را ادامه دهد.
وی افزود: افزون بر این، برخلاف هوره هایی که مثلاً کردها می خوانند و جنبه ی عاشقانه دارد، هوره ها و مویه ها در منطقه ی لرستان روایتگر اندوه آدمی است؛ چه آنجا که برای شادی می خوانند، چه آن هنگام که برای غم، این هوره ها و مورها پرده یی از اندوه را بر روی خود دارد؛ و این از ویژگی های هوره ها و مویه های لرستان است.
رحمانپور گفت: ایران از هزاران سال پیش تاکنون همواره قوم های گوناگون را در کنار هم و متحد با هم در خود جای داده و هیچ قومی پدر قوم دیگر نیست، بلکه همه ی قوم ها برادر یکدیگر هستند.
در پایان، استاد رحمان پور نغمه هایی از هوره خوانی و مویه خوانی لرستان را به زیبایی برای حاضران اجرا کرد.
استاد علی اکبر شکارچی، کمانچه نواز نامدار موسیقی ایران و استاد علیمردان عسکری عالم (پژوهشگر موسیقی لرستان) از جمله حاضران این مجلس بودند.
سومین دوره ی جشنواره ی موسیقی نواحی آینه دار فردا(یکشنبه) در تالار وحدت به کار خود پایان می دهد.
کد مطلب: 6523
