شاهنامه سند تاریخی و فرهنگی یک ملت است
دکتر ندا امین، دکترای زبان و ادبیات فارسی گفت: شاهنامه سند تاریخی و فرهنگی یک ملت است.
تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۸ ارديبهشت ۱۴۰۰ ساعت ۱۱:۲۴
به گزارش تحریرنو ؛ دکتر ندا امین، دکترای زبان و ادبیات فارسی با اشاره به اینکه در برابر شاهنامه‌ها و خداینامه‌های منظوم و منثور متعدد مانند شاهنامه مسعودی مروزی و ابوالمؤید بلخی و الباقی...شاید به نظر برسد که شاهنامه فردوسی صرفاً بخت و اقبالی تصادفی داشته است که در این میان، در اذهان یک ملت ماندگار شده و خوش درخشیده است، گفت: ادبیات هر ملتی آیینه‌ای از تفکرات، اندیشه‌ها، فرهنگ‌ها و آداب و رسوم آن ملت است و در طول دهه های اخیر تأمل بیشتر در شاهنامه فردوسی نشان داده است بسی فراتر از یک شاهکار ادبی و حماسی، ارزش‌های تاریخی و فرهنگی یک ملت را در خود بازتاب داده است و می‌تواند به عنوان یک سند تاریخی فرهنگی تحلیل شود.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه برخی آثار ادبی، به ویژه شاهکارهای ادبی ملت ها تلفیقی از چند نوع ادبی است و نمی توان آن ها را در یک گروه خاص طبقه بندی کرد، گفت: در واقع محدود کردن یک اثر به یک ژانر ادبی خاص، مانع از توجه به جنبه های متنوع یک اثر می شود.
امین افزود: شاهنامه فردوسی به تأکید صاحب‌نظران شاهنامه‌پژوه، صرفاً تراوش ذهنی یک شاعر نیست و تلفیق و برآیند منابع کتبی و شفاهی متعددی است که شاعر در روزگار خود در اختیار داشته است؛ از منابع مستقل داستانی(مثل داستان‌های سیاوش و بیژن و منیژه...) تا منابع رسمی تاریخ ملوک فُرس در سده‌های نخستین اسلامی(مانند تاریخ طبری و شاهنامه ابومنصوری غیره) تا تمام داستان‌های پراکنده شفاهی که شاعر خود می‌گوید از دهقانان آن روزگار شنیده است.
وی ادامه داد: بنابراین دخالت شاعر در محتوای آنچه نقل می‌کند بیش از همه در هنر شاعرانه، بلاغت و لحن حماسی وی در ایجاد این شاهکار ادبی و انسجامی که در این روایات پراکنده ایجاد می‌کند، حضور دارد و محتوای اثر در کلیت خود، محتوایی از پیش موجود در تاریخ و فرهنگ این سرزمین است که درست به همین دلیل از نظر ارزش‌های اخلاقیِ بازتاب‌یافته در آن، بسیار ارزشمند است.
این مدرس دانشگاه بیان کرد که مطالعه دقیق شاهنامه نشان می دهد که این کتاب شگرف از منظر ادبیات تعلیمی و اخلاقی نیز یک متن و اثر شگفت انگیز است که مجموعه ای از انسانیت،عشق و محبت و کلیه آرمان های بلند بشری را شامل می شود.ستایش پاکی و راستی،عدل و داد، شکر و سپاس و توسل به پروردگار، وحدت، شجاعت ،تدبیر و اندیشه و مشورت، شکیبایی، فداکاری،کار و کوشش،توجه به تربیت فرزند، رعایت آداب در روابط اجتماعی و اهمیت دوستی و برادری، دست کم نگرفتن دشمن،تاکید بر آبادانی کشور و خدمت به مردم، نکوهش رشک، غرور، ناسپاسی،کاهلی،کین، بدی، گمراهی ،آز،ظلم و تعدی،... نمونه ای از تعالیم اخلاقی اشعار شاهنامه است.
در شاهنامه از مفاهیم بزرگی بحث می شود که برخاسته از ناخودآگاه جمعی بشراست و حقایق کلی مانند تقابل خیر و شر،راستی و درستی،...درون مایه های تعلیمی آن قرار می گیرد ،که می تواند در محدوده ای فراتر از یک قوم و ملت گسترش یابد و پیامی جهانی داشته باشد.
دکتر ندا امین در پایان گفت: شاهنامه افزون بر ارزشی که در نگاهداشت زبان ملی ما به تعبیر دکتر منوچهر مرتضوی« کلمه ملی در مفهوم فرهنگی و تاریخی و گسترده‌تر از مفهوم قومی و سیاسی آن» و حفظ اسطوره‌های کهن، داستان‌ها و روایت‌های سینه به سینه نقل شده نیاکانمان در حماسه‌های پهلوانی و بخشی از تاریخ کهن این مرز و بوم...دارد، به مثابه حافظه جمعی ایرانیان ارزش‌ها و بایدها و نبایدهای اخلاقی، فرهنگی و شناختی ما را نیز در ضمن موضوع اصلی خود روایت می‌کند.
بنابراین علاوه بر اینکه یک اثر ادبی روان و درخشان برای مطالعه عموم ایرانیان است که نسبت به بسیاری از کتاب‌های ادبی پس از خود زبان و بیان ساده و قابل فهمی دارد، متن تولید شده‌ای با حجم ابیات و گستردگی موضوعیِ متنوع است که می‌تواند به عنوان یک سند تاریخی فرهنگی در بسیاری از حوزه‌های بینا رشته‌ای از مطالعات تاریخی و فرهنگی گرفته تا مطالعات اخلاقی، تحلیل های گفتمانی، ریشه شناسی واژگانی و حتی پژوهش‌های شناختی به ویژه از نظر تحلیل اسطوره‌های ثبت شده در آن به مثابه گونه‌ای از نمود شناختی پیشینیان، مورد تأمل و بررسی قرار گیرد.
کد مطلب: 21098
